Het aandeel van de fiscus is zelfs niet onaanzienlijk. Op een papieren boek zit 6% btw, op een e-boek 21% (19 in Nederland). Dat geeft al meteen 15 procent handicap die het e-boek weg moet werken. Elke kortingvergelijking tussen boek en e-book vertrekt al méér, van 115 ipv 100.
Tussenstand: boek 100 – e-boek 115
En dan zijn er de andere prijselementen. Het meest samendrukbaar zijn de productie en de verdeling. Een e-boekplatform is technisch geen simpele zaak, maar doenbaar. Het gaat vooral over aanloopkosten, grote investeringen vooruit en dan onderhoud en ontwikkeling. In tegenstelling tot boeken, waar productie en verdeling duurder wordt bij stijgende oplage, is dat bij e-boeken veel, veel minder het geval. Traditioneel liggen de productiekosten rond 20% voor papier, distributie rond 45%. Van productie kan op termijn 12 à 15 procent uitgeschakeld worden. Zeggen optimisten. Wie belang heeft in de investeringen (uitgevers en boekhandel) zullen dit zeker nu nog tegenspreken.
Tussenstand: boek 100 – e-boek 100
Van de distributie kan je, gek genoeg, niet zomaar alles uitschakelen. Het is niet omdat het digitaal gaat, dat de verzendingskost wegvalt. Want je gaat ook digitaal webwinkels hebben, die op percent werken. Van die 45% blijven er zeker 30 als kost over. Apple houdt ook 30% in op liedjes en verkochte apps.
Tussenstand: boek 100 – e-boek 85
En dan heb je het samendrukbare zowat gehad. Marketing is niet zomaar samendrukbaar. Reclame voor de boeken moet worden gemaakt. De pr-machine om boeken in kranten en tv-programma’s te krijgen, interviews, aanwezigheid op beurzen en evenementen: het zal er niet op verminderen.
Dat verandert de tussenstand dus niet.
En dan zijn er nog bijkomende kosten. Auteurs willen en krijgen een groter deel van de koek. Zij krijgen 7,5 tot 15 procent, gemiddeld 10% van de brutoverkoopprijs zonder btw, dus 9,4%. In de VS en ook in Europa krijgen auteurs nu al tot 25 van de (lagere) brutoprijzen die nu worden toegepast. Bij Amazon en bij bol.com ligt de gemiddelde prijs rond de 50-70% van een papieren boek. 20-25% voor de auteur geeft al gauw 12 procent auteurskost, of méér dan bij een papieren boek.
Tussenstand: boek 100 – e-boek 88.
En er zijn ook nog nieuwe administratieve kosten: digital rights management. Het hele systeem om de rechten af te handelen, internationaal deze keer, in tegenstelling tot de nationale fysieke distributie. Maar laten we voor het gemak aannemen dat deze kosten mee in het technische plaatje zitten. Niet helemaal correct, maar heeft iemand een beter voorstel voor iets waar we de impact nog niet van kennen?
Uitgevers hebben nog andere argumenten en zorgen. Gaat het e-boek nieuwe lezers aanbrengen, of gaat een deel van de elektronische kopers geen papier meer kopen? Stel dat er 20% minder kopers van papier zijn, dan moeten uitgevers hun vaste kosten afschrijven op 80% van de vroegere oplage. Papieren boeken gaan dus duurder zijn in aanmaak, maar misschien niet duurder kunnen worden verkocht. En gaat de oplage en de opbrengst van de e-boekversie het verschil in omzet en marge kunnen goedmaken? Uw antwoord is zo goed als het mijne.
Voor wie het nog niet duidelijk zou zijn: de fiscus kan de eindstand meteen 15 punten naar beneden brengen in het voordeel van het e-book.
En zo komen we aan een weinig hoopgevende situatie voor iedereen die intuïtief denkt dat elektronische boeken véél minder zouden moeten kunnen kosten dan papieren.
Laten we het erop houden dat het een uitdagende toekomst wordt voor het boekenvak, ook voor de lezers.
Toon Lowette is mede-oprichter van 6minutes. Hij is voormalig Knack-journalist en sinds 1982 actief in elektronisch uitgeven, eerst bij krantengroep De Standaard, daarna als onafhankelijk consultant. In 1999 lag hij mee aan de basis van de e-mailnieuwsbrievenuitgeverij 6minutes.
