De e-kunstenaar

Procreate is een nieuw initiatief van Corel en staat voor een nieuwe lijn van softwareproducten voor de creatieve professional. Als eerste Procreate product ligt er sinds half augustus een nieuwe versie van Painter in de winkel. We maakten de sluimerende kunstenaar in ons wakker en togen aan het tekenen en schilderen met Painter 7.

LDe softwaretitel Painter is wel vaker van fabrikant veranderd. Corel stampt er met de lancering van de nieuwste versie weer een aparte divisie voor uit de grond. Met de Procreate producten mikt Corel vooral op de Mac OS gebruikers, maar er is ook een Windows versie beschikbaar. Die laatste versie installeerden we probleemloos onder Windows 98. Om alvast in de stemming te komen zetten we een grote baret op ons hoofd, trokken een hagelwitte schilderskiel aan en wachtten vervolgens tot de goddelijke Muzen ons de nodige inspiratie kwamen influisteren. En om eerlijk te zijn, met Painter 7 was het niet lang wachten tot deze bevallige dames verschenen. Painter 7 biedt zogenaamd Natural-Media schilderen. Het moet je het gevoel geven dat je op het scherm bezig bent zoals op papier of schilderscanvas. Daartoe krijg je een uitgebreide reeks hulpmiddelen. Naast diverse penselen, potloden, pennen, pastels, krijt en ander schilder- en tekenmateriaal, beschik je ook over een rijk assortiment aan papier, texturen en patronen en andere hulpmiddelen zoals effectborstels, kloongereedschap, pennen waarmee je bepaalde patronen kunt produceren. Materiaal met andere woorden dat je niet meteen in een schildersatelier tegenkomt, maar dat je wel in andere beeldbewerkingssoftware aantreft. Let wel: Painter beeldbewerkingssoftware noemen is dit veelomvattende programma een groot onrecht aandoen.

Tabletje
Je kunt al die borstels en pennen aansturen via de muis, maar eenvoudiger is het als je een tekentablet met draadloze pen gebruikt. Ook al is de pen die je bij een tekentablet krijgt door de hardware die ze herbergt meestal een wat plomp en vormeloos ding, ze geeft je toch een veel betere accuratesse dan de muis. Zeker omdat je door meer of minder druk te zetten op de punt de ‘zetting’ van een penseel of ander materiaal vrij goed kunt simuleren, zodat je bijvoorbeeld lijnen kunt laten verlopen van dik naar dun. We gebruikten een eenvoudig tablet van Trust. Het Design & Work Tablet 200 van Trust heeft een pen met drie programmeerbare knoppen en is gemakkelijk aan te sluiten via USB. Het vergt in eerste instantie wat gewenning om met de pen te tekenen en schilderen en er ook nog de verschillende gereedschappen en andere mogelijkheden mee te kiezen, maar al snel werk je met de pen en het tablet even vlot als met je muis. Trust levert trouwens een extra muis mee in de doos die draadloos is en werkt via het tablet. Wie de pen enkel wil gebruiken als schilders- of tekengereedschap kan ze opzij gooien en voor de andere besturingsopdrachten opteren voor muisbesturing.

Leerschool
Wie voor de eerste keer met Painter werkt, kan via enkele tutorials de techniek leren en tips opdoen. Je kunt deze lessen in pdf-formaat rechtstreeks starten vanuit het ‘Help’-scherm van Painter. In feite zijn deze tutorials een soort ‘case studies’ van enkele fervente Painter-gebruikers. Ze maken je wegwijs in de vele mogelijkheden die het programma te bieden heeft. Maar niet elke tutorial kreeg ik onder Windows 98 aan de praat. Enkel voor Mac OS gebruikers wellicht? De Procreate website belooft bovendien meer tutorials, maar maakt die belofte met een op dit moment volledig lege pagina allerminst waar, wat jammer is. Zeker als je snel alle finesses van Painter 7 wilt leren kennen. Voor wie al wel vaker met beeldbewerkingsprogramma’s heeft gewerkt, is de interface van Painter 7 vrij intuïtief. Je kunt vensters openen met een kleurenpallet, met schildersgereedschap zoals borstels, penselen en pennen, met controleopties voor al het schildersgereedschap waarmee je onder meer de dikte en intensiteit van de penseel-, pen- of potloodstreek kunt instellen. Verder heb je een controlescherm voor zogenaamde ‘art materials’ waarmee Painter je toelaat papiersoorten te kiezen, bepaalde patronen te gebruiken of ‘gradients’, wat staat voor kleuren die overvloeien van de ene in de andere zodat je pop-art-achtige effecten kunt creëren. Ook is er nog een objectenvenster waarmee je ‘layers’ kunt definiëren, maskers maken en scripts kunt afspelen. Aan mogelijkheden ontbreekt het echt niet in Painter en het mooie is dat het allemaal erg vloeiend gebeurt. Nadeel is wel dat je voortdurend een hele hoop schermpjes open hebt staan. Voor het werken met Painter heb je dan ook best wel wat schermoppervlakte nodig. Anders riskeer je dat je ‘canvas’ erg klein uitvalt omdat het ondergesneeuwd geraakt met de pop-up hulpschermen. We hebben Painter 7 voor de aardigheid ook geïnstalleerd op een Toshiba notebook met een 13-inch scherm. Het resultaat was dat we regelmatig ons kleurenpallet dienden te verschuiven omdat het een deel van het canvas innam en dat we soms een hulpscherm niet vonden omdat het begraven lag onder een ander scherm. Niet echt bevorderlijk voor je creatieve impulsen, al moeten we toegeven dat ook dat wel went. Per slot van rekening zal een schilder in het vuur van de strijd ook wel eens op zoek moeten naar een bepaalde tube verf of naar een bredere kwast. De zoom-mogelijkheden van Painter zijn trouwens zo goed dat ook op een klein scherm een ‘groot’ werk kan groeien.

Handicap
De beperkte afmetingen van computerschermen vormen niet het enige struikelblok om werk van grotere afmetingen te scheppen met dit soort programma’s. Wie in een schildersatelier met grotere formaten heeft gewerkt, is het gewoon om tijdens het schilderen vaak achteruit te stappen om de evolutie van het werk te overschouwen. Painter kluistert je aan een computerscherm zodat je dat weidse gebaar moet missen. Het vergt een andere benadering als schilder die niet iedereen zich graag zal toe-eigenen. Je kunt wel eindeloos inzoomen op je werk zodat je je erg kunt focussen op details, maar in wezen is dat de omgekeerde beweging die schilders gewend zijn. Je schildert normaal een detail en stapt dan weg van het doek om dat detail beter in het geheel van de compositie te bekijken, terwijl je nu de neiging hebt om iets op te zetten en dan in te zoomen op een detail om dat uit te werken. Ook het ontbreken van de fysieke aanwezigheid van schildersmateriaal betekent een handicap voor wie al jaren in de weer is met penseel, potlood, houtskool, tubes verf, terpentijn, oliën, harsen en noem maar op. Werken met Painter is een erg cleane manier van scheppen en dat steriele karakter zal niet iedereen aanspreken.Anderzijds is het zo dat juist het virtuele schildersmateriaal je aanzet om te experimenteren. In wezen kun je immers eindeloos doorgaan. Olieverf, waterverf, pastels, krijt, air brush, liquid ink, & het maakt eigenlijk niet uit of je ze door elkaar mengt op voorwaarde dat je een paar regels in acht neemt. Zo kun je geen droge media over vloeibare gebruiken, tenzij je een nieuwe ‘layer’ opent. Die vrijheid maakt dat je creatiever kunt bezig zijn dan op een regulier canvas. Daar word je al snel afgestraft als je al die verschillende media zou vermengen. Bovendien zit je niet met droogtijden en kun je makkelijk een ‘layer’ wissen als die je niet aanstaat. Het maakt Painter tot een programma waarmee je als schilder veel verder durft te experimenteren dan op regulier papier of canvas. Een kleur vervangen, een achtergrond vernieuwen, het is eigenlijk zo gebeurd. Het kost je bovendien geen duur schildersmateriaal.

Water en inkt
Belangrijke nieuwigheden in Painter vormen de waterverftechniek en ‘liquid ink’-techniek. Het schilderen met waterverf probeert de natheid en de diffusiteit van pigment in water te simuleren. Je krijgt tal van mogelijkheden om in te stellen hoe nat je wenst te werken, hoe snel je de verf wilt laten drogen, hoe sterk je de kleuren op het papier wenst te laten mengen en je kunt zelfs de richting van de wind bepalen als je de waterverf al blazend over het papier wilt verspreiden. De waterverfsimulatie is indrukwekkend, maar vergt soms wel veel geheugen. Op een minder performant systeem duurt het soms lang voor het effect van je penseelstreek met waterverf is uitgekristalliseerd. Maar in wezen is dat eigenlijk ook zo bij het echte aquarelleren op papier. Daar is geduld ook een voorname deugd wil je het resultaat niet verknoeien. De digitale versie van Painter 7 biedt bovendien het voordeel dat je minder geslaagde penseelstreken of zelfs grotere stukken van je schilderij helemaal kunt wissen, iets wat je kunt vergeten bij het traditionele aquarelleren.Bij de liquid ink techniek bootst Painter de dikte en het pasteuze na van mediums als vloeibare inkt of verf. De dikke lagen lijken in elkaar te hechten en je kunt de verflagen bewerken door ze bijvoorbeeld weg te schrapen, wat interessante effecten kan opleveren. Ook kun je met zogenaamde ‘resistente materialen’ lagen aanbrengen waar geen ander materiaal op hecht. Hierdoor kun je diverse artistieke processen simuleren zoals emailschilderen, intaglio, houtsnede en lino’s.

Filmpje maken
Versie 7 van Painter zit zo volgepakt met mogelijkheden dat het je een serieuze investering van tijd kost om die allemaal te ontdekken. Zo beschik je bijvoorbeeld over de optie ‘Perspectieflijnen’ wat het creëren van een driedimensionaal beeld aanzienlijk vergemakkelijkt. Een erg interessante optie is de mogelijkheid om elke stap van je creatieve proces te registreren als een soort film. Die opname kun je opnieuw afspelen en bijvoorbeeld gebruiken om op een bepaald ogenblik in het scheppingsproces de film te stoppen en een andere weg in te slaan. Je kunt het filmpje zelfs exporteren als QuickTime Movie of in AVI-formaat, maar hoe grondig we de tips in de Help-sectie ook bestudeerden, we slaagden er niet in om dat voor elkaar te krijgen. We kregen tijdens onze vele creatieve uitspattingen trouwens wel heel erg vaak de melding ‘This programm has performed an illegal operation&’ Bugvrij is het programma allerminst wat de digitale kunstenaar in ons tot wanhoop dreef, zeker als zo’n onherroepelijk einde zich voordeed in het vuur van de creatieve strijd.Verbeterd ten opzichte van vorige versies van Painter 7 is het kleurenbeheer en dat heeft wellicht te maken met het feit dat het programma onder de Corel-vlag vaart. Je krijgt nauwkeurige afdrukvoorbeelden en kunt bij het exporteren naar een ander programma zoals CorelDraw of PhotoPaint een groot aantal parameters instellen om het resultaat te beïnvloeden. Ook de interactie met Adobe PhotoShop is sterk verbeterd in versie 7 van Painter.

e-Schilderen
Werken met Painter 7 is telkens opnieuw een ontdekkingstocht. De rijkheid aan schilders- en tekenmateriaal is zo overstelpend dat het vaak een probleem vormt. Want wat als je midden in een creatie wilt teruggrijpen naar een bepaald penseel, potlood, pen waarmee je net dat bepaald effect verkreeg en je in de overvloed aan materiaal niet meer weet of het de “grainy wash camel”, “runny wash flat” of ‘wet camel’ was? Dan stokt je ritme en haalt die enorme overvloed je uit je creatieve drive. Wat je ook voor ogen moet houden is dat werken met Painter 7 ‘e-schilderen’ blijft. Hoe mooi het programma het traditionele schilderen en tekenen ook simuleert, het blijft een ‘platte bedoening’. Of je het werk nu bekijkt op een scherm of op een (professionele) printerafdruk, het heeft niet de fysieke eigenschappen van verf op doek of papier waardoor het vaak een groot deel aan charme en ‘kwaliteit’ inboet.