GPS (Global Positioning System) in de wagen. Steeds meer mensen laten het inbouwen. Meer en meer automerken leveren het standaard op sommige modellen. Maar wat is GPS en hoe werkt het?
Wie ooit met een GPS onderweg is geweest, wil nooit nog een klassieke wegenkaart in zijn auto zien. Gedaan met het geruzie met je lief of je echtgenote op weg naar de jaarlijkse vakantiebestemming.
Wie kent het tafereel niet: man achter het stuur (kan natuurlijk ook de vrouw zijn), de koters op de achterbank die daar uiteraard luid liggen te dreinen van verveling en dan moet net díe bepaalde
afslag genomen worden. Man kijkt zenuwachtig opzij waar zijn halve trouwboek ingespannen ligt te turen op een hopeloos verfrommelde wegenkaart. ‘En?’ roept hij vertwijfeld. De afrit komt met een
rotvaart dichterbij, maar het enige wat hij hoort opstijgen uit de berg papier die ooit een mooi opgevouwen wegenkaart voorstelde, is gezucht en gesteun. ‘En?’ roept hij steeds wanhopiger. Het wordt
doodstil naast hem. De auto is bijna ter hoogte van de afrit. ‘Wat doe ik?!’ schreeuwt de echtgenoot nu met een moorddadige blik in zijn ogen. Op de achterbank staren de koters met lijkbleke gezichten
naar het zielige stukje mens boven de wegenkaart. Het enige antwoord dat ze uiteindelijk krijgen is een doffe, hopeloze blik. En voor ze het weten is deze familie al weer op weg naar huis vooraleer
hun vakantie goed en wel begonnen is. Ach, hoeveel huwelijken zijn bijna niet bezweken aan het onvermogen kaart te lezen?
Fluitend
Nee, dan GPS in de wagen. Een paar keren draaien aan een knop en je rijdt fluitend naar elke bestemming. Want zo eenvoudig werkt het: je geeft plaats en straat van je bestemming in en vervolgens
berekent het systeem de route. Dat duurt hooguit enkele seconden. Je rijdt weg en een vriendelijke stem geeft je instructies over de te volgen reisroute. Synchroon met de stem verschijnen er op de
display van je autoradio of op een ander display in of op het dashboard aanwijzingen met richtingpijlen of zelfs een heuse wegenkaart.
Laat je navigeren
Technisch ligt het natuurlijk iets ingewikkelder. In feite maakt het autonavigatiesysteem gebruik van drie componenten: een satellietantenne, een navigatiecomputer en een digitale
wegenkaart op cd-rom of dvd-rom.
De satellietantenne ontvangt signalen van het NAVSTAR Global Positioning System (zie verderop). Op basis van deze satellietgegevens berekent de processor van de navigatiecomputer
supersnel je positie en zoekt die op de digitale wegenkaart die in de cd-speler of dvd-speler steekt. Als je daarna een bestemming ingeeft, kan het systeem de route berekenen op basis van de gegevens
op de cd-rom of dvd-rom. Begin je te rijden, dan herberekent het navigatiesysteem in je wagen je positie om de zoveel seconden aan de hand van de informatie van de GPS-satellieten die het
koppelt aan metingen van een gyrosensor (zeg maar een kompas) en een snelheidspulssensor, die op basis van je snelheid de afgelegde afstand meet. Op die manier is de computer in staat je beweging
nauwkeurig te volgen en je op basis van de digitale kaartgegevens te waarschuwen als je op een kruispunt bijvoorbeeld moet afslaan of rechtdoor rijden.
Er zijn uiteraard verschillende merken van autonavigatiesystemen. Bekende autoradiomerken, zoals Alpine, Blaupunkt, Carin (van Philips), Kenwood, Panasonic, Pioneer en VDO Dayton hebben allemaal hun
eigen systemen. Ook als je het navigatiesysteem standaard bestelt bij de aankoop van je nieuwe wagen, is het vermoedelijk een van deze systemen. Ook hier geldt dat je meer informatie en gebruiksgemak
krijgt naarmate je meer centen neertelt.
Kleurige kaart
Hoe dan ook zul je met GPS in de wagen altijd op je bestemming geraken. Wie meer geld uitgeeft, kan systemen kopen met hoge resolutie kleurenbeeldschermen waarop je naast pijlaanduidingen ook kaarten
te zien krijgt. De navigatie wordt daardoor uiteraard een heel stuk preciezer, maar anderzijds ook ietwat gevaarlijker bij twijfelgevallen, omdat je al die gegevens van dat scherm moet aflezen,
terwijl je ook nog eens de auto moet besturen. Bij systemen met eenvoudige pijlaanduiding duurt het oogcontact met het schermpje veel korter.
Enkele opties maakt een autonavigatiesysteem tot een nog handiger instrument. Zo kun je bestemmingen die je vaker moet bezoeken als reisdoelen opslaan en kun je bepaalde reisdoelen in je omgeving snel
vinden, zoals luchthavens, trein- en busstations, parkeerplaatsen, tankstations, ziekenhuizen.
De kaarten geschud
Heel het systeem staat of valt voor een groot stuk met de nauwkeurigheid van de digitale wegenkaarten op de cd-roms en dvd-roms. Meestal krijg je één cd-rom of dvd-rom bij de uitrusting. Een
dvd-navigatiesysteem is in de regel veel sneller dan een systeem met cd-roms. Ook kan er op één dvd-rom heel wat meer informatie dan op een cd-rom. De capaciteit van 4,7 GB staat gelijk met zeven
cd-roms. Op die manier kan de wegenkaart van heel Europa op één schijfje.
Paradoxaal genoeg zijn dvd-kaarten doorgaans minder precies dan cd-kaarten. De cd’s worden vaker bijgewerkt en bevatten dus meestal meer details. Op de meeste cd’s staan trouwens de grote Europese
wegenassen, naast de details van de streek of het land die op de cd is vermeld.
Er zijn eigenlijk twee grote spelers op het gebied van autonavigatiegidsen: Tele Atlas en
NavTech. Digitale wegenkaarten op cd-rom of dvd-rom zijn uiteraard een stuk duurder dan gewone wegenkaarten. De kaartenbouwers werken hun databases voortdurend bij, zodat elke cd of dvd die ze
uitbrengen de meest actuele informatie bevat. Wil je echt up-to-date blijven, dan kost dat geld.
De digitalisering van Europa, laat staan de wereld is trouwens nog lang niet klaar. De Benelux is voor 99% gedigitaliseerd, maar voor de andere Europese landen geldt doorgaans dat slechts de
dichtstbevolkte stukken van een land zijn gedigitaliseerd. Rij je ergens in de Schotse highlands op een verlaten stukje kustweg dan is de kans groot dat die weg nog niet voorkomt op de cd of dvd van
Groot-Brittanië. Op de verpakking van de kaarten staat vermeldt hoeveel van het vermelde land of de vermelde streek is gedigitaliseerd.
Handheld navigatie
Uiteraard hoef je geen navigatiesysteem in je wagen ingebouwd te hebben om de weg te vinden via elektronische hulp. Met een notebook en routeplannersoftware kun je ook je bestemming vinden, al moet je
dan in de meeste gevallen wel de behulpzame mededelingen missen van de virtuele co-pilote. Wat je dan nodig hebt, is een GPS-handontvanger. Die kun je via een kabel met je notebook verbinden en de
software zal je positie zoeken via de GPS-satellieten. Geef je bestemming op en de routeplanner zal je de te volgen route tonen. Zelfs met een handheld-pc, waarop dan wel een routeplanner moet
geïnstalleerd zijn, kun je navigeren. Zo is het perfect mogelijk om te voet je weg te zoeken door een stad die je niet kent.
Eén van de betere en echt praktische systemen voor handheld-navigatie wordt gemaakt door het Belgische bedrijf Alturion. De zopas op de markt geïntroduceerde Compaq GPS Navigation for iPAQ Pocket PC
is een OEM-versie van dit systeem, dat ongetwijfeld ook voor andere merken van Pocket PC’s beschikbaar zal komen. (Lees onze test van deze draagbare GPS.)
Satellietnavigatie voor Pocket PC bestaat al langer dan vandaag. Het Nieuw-Zeelandse Navman levert trouwens normaal software mee met zijn GPS-sleeve. Wat is er dan zo speciaal aan de Alturion-software?
Die slaagt er voor het eerst in om de functionaliteit van een volwaardige auto-GPS in een draagbaar apparaatje te gieten: bewegende kaarten, interactieve informatieaanwijzingen én een stem die je
tijdig laat manoeuvreren. Er zitten nog wel wat beperkingen aan het systeem (waarover straks meer), maar voor een veel lagere prijs dan een normaal autonavigatiesysteem krijg je toch een vergelijkbare
(en zeker bruikbare) functionaliteit.
Defensie bedankt?
GPS is een navigatiesysteem op basis van satellieten die rond de aarde draaien. De eerste satelliet werd in februari 1978 gelanceerd. Begin 1994 schoot het Amerikaanse Ministerie van Defensie (DOD) de
laatste van 24 satellieten de hemel in. Daarmee voltooiden de Amerikaanse militairen het miljarden kostende NAVSTAR GPS (Navigational System with Time And Ranging Global Positioning System). De 24
zogenaamde Block-II satellieten, waarvan er 21 operationeel zijn en er 3 als actieve reserve dienst doen, draaien op 20.200 km hoogte cirkelvormige banen rond de aarde met een omlooptijd van ongeveer
12 uur. Ze komen dus twee keer per dag voorbij hetzelfde punt. De satellieten zijn in zes baanvakken zó over het aardoppervlak verdeeld dat ze 24-uurs dekking geven, ook als één of meerdere
satellieten niet beschikbaar zouden zijn. Dit betekent dat er steeds minimaal vier of vijf satellieten ‘in zicht’ zijn vanaf een bepaald punt op of boven het aardoppervlak.
De positie van elke satelliet kan heel precies berekend worden via radar en doorgegeven worden aan elke satelliet. Elke satelliet heeft een cesium-atoomklok aan boord. Op een golflengte van circa
twintig centimeter zendt elke satelliet ruisachtige signalen uit die alle GPS-informatie bevatten (zoals positie en tijd). Om een positie te bepalen via dit systeem heb je een GPS-ontvanger nodig. Die
legt contact met zoveel mogelijk satellieten. De ontvanger berekent de afstand tot elke satelliet door te timen hoe lang een signaal erover doet van de satelliet naar de ontvanger. Vermits het signaal
zich verplaatst aan lichtsnelheid (300.000 km/s) zijn er twee variabelen bekend: snelheid en tijd. Via de formule A = ST berekent de ontvanger de afstand tot elke satelliet en slaat die gegevens op.
De horizontale positie (lengtegraad/breedtegraad) berekent de ontvanger vervolgens softwarematig door te bepalen hoe ver het apparaat verwijderd is van drie verschillende satellieten. Via een vierde
satelliet kan de ontvanger ook de hoogte berekenen en krijg je een driedimensionale positiebepaling.
Selective Availability
Ook al ontwikkelde het DOD het Global Positioning System louter voor militaire doeleinden, het mooie is dat iedereen gratis gebruik kan maken van deze technologie (er dient niet betaald te worden voor
de navigatiegegevens). Maar de Amerikaanse militairen hielden tot voor kort de touwtjes wel stevig in handen bij dit systeem, beducht als ze bijvoorbeeld waren voor terroristen die deze
navigatiemogelijkheden kunnen misbruiken. Daartoe verslechterden ze de GPS-informatie voor commercieel gebruik via de zogenaamde Selective Availability-optie (SA-optie). Op 4 mei 2000 heeft de
Amerikaanse overheid de SA-optie afgeschaft en sinds die datum kun je met een GPS-ontvanger je positie tot op tien meter nauwkeurig bepalen.
Dat het systeem tot grotere nauwkeurigheid in staat is, bewezen de militairen tijdens ‘Desert Storm’. Een Tomahawk kruisraket trof met een nauwkeurigheid van enkele meters de regelkamer van een grote
elektriciteitscentrale na een reis van honderden kilometers. Daartoe gebruiken de militairen wel een eigen frequentie die nog preciezere gegevens geeft dan de civiele frequentie (elke satelliet zendt
signalen op drie frequenties uit, waaronder de ‘L1’-frequentie voor civiel gebruik). Tijdens de golfoorlog hadden de militairen zoveel ontvangers nodig dat ze ook civiele GPS-ontvangers gebruikten. De
signalen werden toen met de grootst mogelijke nauwkeurigheid uitgezonden.
Galileo
De Europese Unie bekijkt het Amerkikaanse GPS en in mindere mate het Russische positioneringsnetwerk GLONASS maar met scheve ogen en wil een eigen netwerk lanceren onder de naam
Galileo. De Amerikaanse en Russische systemen zijn op de eerste plaats bedoeld voor militair gebruik. De civiele toepassingen nemen echter in
belang toe en daarmee ook de afhankelijkheid van wat op de keper beschouwd systemen van vreemde mogendheden zijn. Het is bekend dat de Amerikanen de resolutie van hun GPS-systeem beperken zodat een
positionering slechts met een precisie van een tiental meters kan gebeuren. De Amerikanen kunnen delen van het positioneringssysteem ook uitschakelen als dat omwille van strategische of militaire
redenen nodig mocht zijn. Dat kan problemen opleveren voor de luchtvaart, maar ook voor het autoverkeer, dat in toenemende mate afhankelijk is van een goed werkend globaal positioneringssysteem. In
België discussieert men momenteel volop over de verkeersveiligheid. De regering wil het aantal verkeersdoden flink verminderen. Een globaal positioneringssysteem kan daarbij een belangrijke rol
spelen, op voorwaarde dat het betrouwbaar is en de resolutie zeer precies. Als alle wagens zijn uitgerust met wat we voor het gemak een GPS zullen noemen (hoewel dit dus eigenlijk de term is voor het
Amerikaanse systeem), dan wordt het, bijvoorbeeld, mogelijk om automatische boetes voor te snel rijden uit te schrijven. Ook is het dan mogelijk om volautomatisch rekeningrijden in te voeren waarbij
we moeten betalen naargelang het tijdstip en de route die we kiezen om op onze bestemming te komen. Wetenschappers en politici denken openlijk na over deze oplossingen en technisch zijn ze perfect
uitvoerbaar. Het grote probleem is dat het Amerikaanse GPS niet betrouwbaar en precies genoeg is om dergelijke systemen in te voeren.
Galileo zou tegen 2008 operationeel moeten worden en iedereen in staat moeten stellen om met behulp van een compacte en goedkope ontvanger zijn of haar positie tot op enkele meters nauwkeurig te
bepalen. De Amerikanen willen niet weten van Galileo. Zij vinden dat hun GPS voldoende krachtig is en dat een concurrent niet nodig is. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwt dat
vijanden van Amerika misbruik kunnen maken van een Europees systeem. Galileo valt niet goed in het huidige door de traumatische gebeurtenissen van 11 september 2001 opgewekte patriottische klimaat in
de V.S. Het is natuurlijk grappig dat het bakerland van het kapitalisme en de vrijhandel plots een monopolie verdedigt. Des te spijtiger is het dat sommige Europese landen zoals Duitsland vragen
hebben bij Galileo. Ze betwijfelen zogezegd of Galileo commercieel haalbaar zou zijn. De Franse president Chirac waarschuwde vorig jaar dat de E.U. een economische en militaire vazal dreigt te worden
van de V.S. als het Galileo niet lanceert. Nu de kogel door de kerk is, zullen we dus wellicht in 2008 een eigen Europees GPS-systeem kunnen gebruiken. Dat betekent dan wel dat iedereen die van dit
nieuwe, preciezere systeem gebruik wil maken tegen dan een nieuwe ontvanger zal moeten kopen.
GPS in de wagen is niet goedkoop. Maar wie eenmaal met dit systeem zijn weg heeft gezocht door onbekende streken of steden, zal wellicht nooit nog een kaart willen openvouwen. Goedkopere alternatieven zijn er wel. Tenminste als je over een notebook of handheld pc beschikt met daarop een routeplanner geïnstalleerd (lees in dat verband onze recente test). Koppel je daar een GPS-handontvanger aan, dan ben je perfect in staat je weg uit te stippelen en die route op het scherm te volgen. Wie dan nog verloren loopt, doet dit moedwillig.
is het mogelijk de cd roms te downloodeop internet ik bezit een carin system van philips mannesmann vdo
Beste redactie,
Uw artikel vangt aan met een gezellig gezinnetje en een hopeloze chauffeur. Dat is nog niet zo erg als mijn situatie. Ik werk met een Becker Trafic Pro navigatie systeem. Als beroeps chauffeur rij ik ±250.000 km en ken de weg in heel europa ook zonder kaart vinden.
GPS is een mooi hulpmiddel maar dan moet het wel correct werken anders is het alleen maar ellende. Nooit heb ik de nijging gehad om mijn vrouw uit de auto te zetten maar gelukkig voor de Becker zit deze goed vast geschroeft anders lag hij allang op de snelweg. De beste oplossing lijkt mij een laptop met een goede route planner (Route 66 2004) en een GPS antenne. Dan heb je een groot scherm en je kan de route ook met via\’s plannen. Ook een kaart blijft nog steeds noodzaak. Blint rijden op een navigatie systeem is niet mogelijk. Mijn conclusie is dat deze techniek een fantasties hulpmiddel is maar staat nog in de kinderschoenen.
Beste Stefaan, ik vind dat je gelijk hebt en als ik reis (zelfs met mijn vrouw in de auto) is de navigatie de beste reispartner. Vroeger toen ik een afslag miste, had mijn vrouw die ook toevallig niet gezien. De navigator verwittigd mij altijd en onconditioneel. Trouwens met de kaart rondrijden lijkt mij niet bepaald veilig. Ik zie regelmatig veel stunten uithalen tijdens het rijden.
gps … nounou
Kaart lezen is altijd een beetje reizen. Wie op reis gaat met de auto prefereert bijna altijd de kaart tov gps. Een route uitstippelen tijdens vakantie betekent meer dan enkel de kortste weg tussen A en B. Het betekent kijken, genieten, de kleinste weggetjes, de mooiste routes, kastelen, bossen, dorpjes, landschappen, geologische fenomenen. Dat vind je met een kaart, en niet met een gps. Routeplanning is een wezenlijk onderdeel van het reizen. De geur van de drukinkt, het knisperen van de kaart, je kan er op schrijven, en je kan hem in frustratie door het raam gooien. Niet met een gps.
Gps is prima instrumment voor diegenen die beroepsmatig de weg op moeten en kilometers malen. De kaart is een reisgezel voor diegenen die op vakantie gaan. Prsies dezelfde tegenstelling als het gedrukte boek en het e-book.
Hallo Stefaan??
ik ken heel wat (vrouwelijke) vrouwen die wel met SMS, video en GPS (zelf de handheld van Garmin) overweg kunnen, alsook vlot overweg kunnen met computers (en dan niet als gebruiker maar als system engineer!) en daar hoeft geen enkele miljoenen jaren over te gaan. Gewoon één generatie die de kans krijgt te evolueren zoals wij die kans hebben gekregen en niet zoals vroeger klaar gemaakt/geïndoctrineerd worden om schoon te maken, geduldig te zijn, kinderen te baren en zoveel meer. Het wordt tijd dat wij mannen eens leren om te strijken, wassen, verzorgen en wat dan nog allemaal zodat we wat respect voor elkaar zouden krijgen. Deze reactie heeft hemaal niets te maken met een leuk gadget als GPS (een verslavend speelgoed zoals ik onlangs gemerkt heb) maar dat was bij u ook niet van toepassing.
Over kaarlezen en GPS in het algemeen (want dat was de reden dat ik hier kwam kijken), GPS is heel zeker handig in de situatie waarbij men geen kaart kan lezen, (niet dat ik het niet kan stefaan 😉 maar ik dacht aan veilig solo rijden en rijden met kinders) en zal buiten het gebruik in auto’s ook bij stappers en moto-toerisme zijn weg vinden.
Deze week heb ik voor de eerste maal kennis gemaakt met een GPS in de wagen. Naar een totaal onbekende bestemming rijden was een fluitje van een cent. Je stap in de wagen en waar ook ten lande rij je alsof je daar al tientallen keren geweest ben. Nu kan je pas echt relax achter het stuur plaatsnemen. Je hebt nu wel de tijd om de verkeersborden te lezen. Wel opgelet voor straten waar je niet in mag want de verkeerssituatie verandert om de haverklap in de steden. Een echte aanrader, als je het geld hebt.
Beste Jozef,
Ik ben helemaal geen macho. Mocht je ooit eens de tijd vinden om het boek “waarom mannen niet luisteren en vrouwen niet kunnen kaartlezen” te lezen, dan zul je net als ik beter begrijpen waarom mannen en vrouwen biologisch zo verschillend zijn. Een aanrader ! En tenslotte geloof je toch zelf niet dat jullie 40 % vrouwelijke lezers hebben ?
met vriendelijke groet
Beste Stefaan,
Jij bent uit het juiste macho-hout gesneden! Nu begrijp ik al een beetje meer waarom we maar 40% vrouwelijke lezers hebben hier.
Beste redactie,
Uw introductie van het artikel beschrijft haarfijn en perfect welke overloze discussie veel gezinnen voeren in verband met kaartlezen. Het weze hierbij voor eens en altijd gezegd : vrouwen kunnen geen kaart lezen en zij die beweren dat ze het wel kunnen hebben een verkeerde indruk van zichzelf. Dit staat zelfs wetenschappelijk vast. De hersenen van een vrouw zijn biologisch niet bepaald op oriëntatie en dat zal nog enkele miljoenen jaren zo blijven, tot spijt van wie het anders beweert…
Maar, in uw artikel beweren dat GPS nu eindelijk de oplossing biedt, is m.i. ook totaal verkeerd. Immers, de overgrote meerderheid van de vrouwen kan helemaal niet overweg met elk toestel dat over meer dan 2 knopjes beschikt ! Sms, een video programmeren een GPS instellen : noem ze mij maar de vrouwen die dit kunnen.
Opgepast ik ben geen vrouwenhater, integendeel, ik ben gelukkig getrouwd en waardeer de vrouwen voor die dingen waar ze goed in zijn : zorg dragen voor kinderen en mezelf, het nest schoonhouden, geduldig zijn en zoveel meer. Maar plaag de vrouwen na het kaartlezen toch ook niet met GPS : alweer verloren energie !
Reacties zijn gesloten.