Stel zelf je gratis utilities suite samen!

Het is wel handig om een stel redders in nood te hebben zoals de befaamde Norton Utilities, maar zoiets kost geld. Soms lijkt het niet zo, maar er is echt wel gratis software voor Windows te vinden. Wij trachtten een verzameling gratis Windows utilities – in het Engels ‘Free Windows Utilities’ of kortweg FWU – samen te stellen om dit te bewijzen.

We hebben het wel iets ruimer opgevat dan de Norton Utilities. NU is immers bedoeld voor reddingswerkzaamheden: gecrashte of per ongeluk gewiste bestanden of harde schijven, schijfvolumes waar iets mis mee is, dat soort dingen. Wij wilden voor onze FWU-suite een iets breder aanbod, zodat het gaat om nuttige programma’s in verschillende categorieën en niet noodzakelijk alleen voor noodgevallen. Er zitten diagnose- en configuratietools in, een paar handige desktopapplicaties, reparatie-utilities, en wat cosmetica voor Windows. We hebben uiteindelijk alle elf programma’s die we op het internet (de meeste bij Freeware Home) vonden onderverdeeld in de volgende drie hoofdcategorieën:
– FWU Doctor: diagnose & reparatie
– FWU Tweak: configureren, fijnregelen, verfraaien en versnellen van je systeem
– FWU Work: werkapplicaties zoals editors, rekenmachines en informatiebeheer

FWU Doctor

Je gaat naar de dokter als je je niet goed voelt. Voor Windows is dat niet anders. Als je denkt dat er iets mis is met je systeem, moet je een diagnose uitvoeren. Weet je zeker dat er iets mis is, dan moet dat hersteld worden.

Ontrack EasyRecovery FAT32
Als er iets met je FAT32-volume mis is, kun je Ontrack EasyRecovery FAT32 gebruiken om je data te recupereren. Het gaat niet om een Windows-programma, maar om DOS. Het EXE-bestand dat je downloadt van de website van Ontrack is in feite een 16-bit Windows-programma, wat onder meer betekent dat je het niet mag hernoemen naar een lange bestandsnaam. Dit 16-bit Windows-programma maakt een nooddiskette aan en die moet je gewoon starten op de pc met een beschadigd FAT32-volume. De EasyRecovery-nooddiskette start een Caldera DOS met Caldera FAT32- en andere sturingen. Je krijgt dan een tekstscherm te zien met het Easy Recovery programma. Dat heeft in essentie maar één doel. Hoewel je een paar opties kunt instellen, dient het programma dus om een beschadigd FAT32-volume te scannen op zoek naar directory- en bestandsnamen en die bestanden ofwel naar een andere drive te kopiëren ofwel te proberen de FAT32-structuren te repareren. Je laat dit programma best niet los op een volume waar niets mee aan de hand is, lijkt ons. Ontrack is erg beroemd voor hun software om data van beschadigde schijven en volumes terug te halen.

FreshDevices FreshDiagnose 4.20
FreshDiagnose van FreshDevices voert een systeemdiagnose uit van je pc en van Windows. In feite gaat het om een analyse van je hardware en een benchmark van je systeem. De analyse en benchmark zijn beschikbaar voor zowat alle hardwaregroepen: processor, geheugen, videosysteem, harde schijf, netwerk, software (nog verder onderverdeeld) en zo voorts. Je kunt van elk onderdeel vrij nauwkeurige informatie krijgen en desgewenst een benchmark uitvoeren die dan ook aangeeft of het gekozen onderdeel correct werkt en zo ja, met normale prestaties. Wij hadden graag een analyse gezien van het moederbord en de processorinstellingen voor klokfrequentie en multiplicaties, maar dat zit er helaas niet in. Wat vanuit Windows zichtbaar is, toont hij wel.

FWU Tweak

Om je te helpen het maximum uit Windows te halen heb je configuratie- en fijnregelgereedschappen nodig. Het verfraaien van de desktop met allerlei cosmetica voor Windows valt ook onder deze categorie.

FreshUI 2.80
FreshUI is het tweede programma van FreshDevices. Het gaat om een uitgebreide configuratie-utility (denk aan TweakUI), waarmee je tonnen aan zichtbare en verborgen instellingen in Windows (zowel 9x als Me als 2000 als XP) kunt zien en veranderen. Daar zitten instellingen tussen die je normaal alleen zou kunnen veranderen door in het register te prutsen, en de diverse instellingen zijn logischer gegroepeerd dan normaal het geval is in Windows zelf. Zo zijn ze onderverdeeld in Windows User Interface, Systeem-instellingen, Hardware-instellingen, applicatie-instellingen, en regels (policies) voor de gebruikersomgevingen. Je kunt de huidige instellingen back-uppen voordat je wijzigingen aanbrengt en de vorige instellingen desgewenst ook terugzetten. Het programma is gratis, maar je moet wel na maximaal elf dagen even een registratieformuliertje invullen op de website van FreshDevices om het verder te blijven gebruiken. Die registratie is kosteloos.

ProcessViewer 3.6.2.1
In Windows kun je het takenbeheer oproepen met ctrl-alt-del of door rechts te klikken op de statusbalk om je een lijst van lopende taken te tonen. Veel meer informatie krijg je daar echter niet over. Met ProcessViewer kun je een veel vollediger lijst oproepen waar letterlijk alles in te zien is: zowel applicaties als achtergrondtaken en zogenaamde ‘services’. Bovendien kun je van elke taak opvragen welke DLL’s ze gebruiken, hoeveel geheugen gebruikt wordt, een afzonderlijk overzicht krijgen van applicaties, services en andere taken en nog meer. Daarnaast kun je ook een ‘finder’-pictogram slepen naar een geopende applicatie of het pictogram daarvan en dan verlicht ProcessViewer de daarmee overeenkomende inschrijving in zijn takenlijst. Je kunt taken stoppen, de prioriteit ervan veranderen en zelfs debuggen in samenwerking met een daarvoor geschikt programma. Ook leuk: er is een opdrachtregelprogramma dat je kunt aanroepen vanuit batchfiles of scripts en waarmee je kunt controleren of bepaalde programma’s draaien of draaiende taken afbreken.

VirtuaWin 2.5
Als jij ook een van die mensen bent die bendes applicaties tegelijk open houdt, zie je wellicht ook door de bomen het bos niet meer. Zeker als je graag applicaties full-screen houdt en dan graag vliegensvlug tussen meerdere van hen heen en weer schakelt. VirtuaWin zorgt daarvoor met behulp van zogenaamde virtuele desktops. Het programma zorgt voor meerdere exemplaren van je Windows desktop inclusief desktop-achtergrond, pictogrammen en startbalk. Met een VirtuaWin-pictogram op de statusbalk of met een hotkey kun je kiezen welke desktop je wil hebben en dan schakelt VirtuaWin daar naartoe. Auteur dezes heeft liever een iets groter venster waarin je kunt zien welke applicaties in welke virtuele desktop draaien, maar dit werkt ook en neemt geen extra plaats in beslag op je scherm. Wel even opletten, want Microsoft heeft met onder meer Internet Explorer en FrontPage weer eens voor incompatibiliteiten gezorgd waardoor VirtuaWin niet altijd correct kan schakelen als deze toepassingen draaien. Voor al de rest werkte het bij ons prima. Je kunt vrij uitgebreid configureren met welke toetsen en muisoperaties je tussen desktops schakelt, en het is ook mogelijk ‘sticky’ (kleverige) objecten te definiëren die op elke desktop moeten verschijnen waar je naartoe schakelt.

Windows Make-Up 2.0b4
Windows Make-Up is Italiaanse software die helaas niet meer onder ontwikkeling is, maar dat neemt niet weg dat je de laatste versie (2.0 beta 4) wel nog kunt downloaden en gebruiken. Het gaat in essentie om een nieuwe DLL die in je Windows desktop ‘gehangen’ wordt en een configuratieprogramma om aan te geven wat voor cosmetische wijzigingen je wil aanbrengen aanWindows. Wel even opletten, want Windows Make-Up werkt alleen behoorlijk met Windows 95, 98 en NT. Mogelijk werkt het ook met Windows Me, maar alleszins niet met Windows 2000 of Windows XP (dat hebben we zelf even geprobeerd). Windows Make-Up laat je allerlei dialoogvensters van grootte veranderen, er elementen aan toevoegen, je kunt allerlei buttons vervangen door niet alleen pictogrammen maar ook BMP’s van eigen maaksel en dat geldt ook voor de Windows statusbalk en zelfs de startknop. Reskinning, heet zoiets tegenwoordig. Als je trouwens dol bent op allerlei trucs en tips om het uiterlijk van Windows te veranderen zonder systeembronnen in beslag te nemen, moet je echt eens gaan kijken op de site van NanoSkin. Het is niet te geloven wat je kunt doen met een paar ogenschijnlijk minieme aanpassingen…

XP Skins 1.0
Als je met Windows XP werkt, weet je dat een van de nieuwe ‘features’ is dat applicaties nu van uiterlijk kunnen veranderen met behulp van ‘skins’ (letterlijk is een ‘skin’ een ‘huid’). Nieuwe applicaties die geschreven zijn voor Windows XP, hebben de ondersteuning daarvoor aan boord en kun je dus reskinnen. Oudere Windows-applicaties kunnen dat echter niet en werken dus altijd met het door Windows XP standaard voorziene uiterlijk. Met XP Skins kun je ook oudere applicaties van een nieuwe skin voorzien.

FWU Work

Voor wat meer serieus werk hebben we enkele uiteraard gratis applicaties toegevoegd. Een utility om omvangrijke rename-operaties uit te voeren, een teksteditor met syntaxkleuring voor broncodes en een calculator waarin je wiskundige formules kunt intikken en laten uitrekenen.

1-4a Rename v1.56.0
Een hernoem-utility lijkt misschien een vreemde keuze voor deze suite, maar dit programma is heel wat handiger en interessanter dan je misschien op het eerste zicht zou denken. Het is altijd mogelijk dat je een massa bestanden binnenkrijgt (denk maar aan een cd vol plaatjes of mp3’s of zoiets) en dat je die volgens een bepaald patroon wil hernoemen om enige duidelijkheid te scheppen. Zelfs al gaat het om iets ogenschijnlijk eenvoudigs zoals ‘AA’ voegen voor alle bestandsnamen in een directory. Onder Windows gaat dit normaal niet, tenzij je zelf een script schrijft om dit te doen. Of bestanden waarvan de namen allemaal in hoofdletters staan, hernoemen naar kleine letters met de eerste letter van ieder woord in de naam een hoofdletter. Ook weer niet direct mogelijk onder Windows. 1-4a Rename maakt dit wel allemaal mogelijk. Je krijgt een makkelijke interface waarin je onmiddellijk kunt zien welke bestanden behandeld zullen worden en wat hun nieuwe naam wordt voordat de daad effectief uitgevoerd wordt. Maar zelfs na een hernoemopdracht kun je nog ‘undo’ kiezen om het weer ongedaan te maken. 1-4a Rename heeft tonnen mogelijkheden aan boord: afkappen van bestandsnamen tot 64 tekens voor gebruik op cd-r’s, sorteerroutines, volgnummers toevoegen zonder noemenswaardige beperkingen. Die volgnummers hoeven zelfs niet tot het decimale stelsel te behoren: hexadecimaal, octaal en zelfs Romeins is allemaal mogelijk. Controleren op onaanvaardbare of problematische tekens in de originele bestandsnaam en het automatisch corrigeren daarvan is ook voorzien. Wat ons betreft is dit programma een echte aanrader!

ConTEXT 0.97.1
Een echte goeie teksteditor ontbreekt in Windows. Er is natuurlijk het Kladblok, maar dat heeft zo goed als geen mogelijkheden. Zeker als je ook nog programmeert, zou het wel handig zijn om een editor te hebben die compact en snel is, maar allerlei functionaliteit aan boord heeft. Zoals ‘syntax highlighting’ (syntaxkleuring) voor de programmeertaal die je gebruikt, een onbeperkte undo/redo (ongedaan maken van acties en heruitvoeren van die ongedaan gemaakte acties), een onbeperkt aantal open bestanden, onbeperkte bestandsomvang, heel grote lijnlengte (minstens 4000 tekens), voorziening voor andere talen dan het Engels (bij voorkeur ook Nederlands), desgewenst teksten bewaren als RTF of HTML, omzetting van tekens naar andere codepagina’s of naar andere platformen (zoals Unix of Macintosh). We willen bovendien tekst kunnen markeren in kolommen (normaal alleen in rijen), blokindentaties voor het mooi uitlijnen van broncodes, uitvoeringstoetsen definiëren en de uitvoer van aldus gestarte programma’s opvangen en in een mooi venster presenteren (om bijvoorbeeld makkelijk compilers te kunnen starten en hun compilatiemeldingen te zien). Hopen wensen, maar zoiets kost gewoonlijk geld. ConTEXT biedt het echter ook allemaal en het is gratis. Of je nu vlug iets wil veranderen aan een AUTOEXEC.BAT of een C-programma van veertigduizend lijnen wil bekijken en aanpassen, ConTEXT kan het. Bij de installatie krijg je de optie om ConTEXT te starten in plaats van het Kladblok als standaard teksteditor en gezien het verschil in werksnelheid raden we je dat dus zeker aan.

FreshDownload 3.75
Als je veel downloadt, dan is het natuurlijk prettig om een programma te hebben dat je downloads beheert en die liefst ook nog met zoveel mogelijk connecties tegelijk downloadt. De meesten onder jullie zullen waarschijnlijk wel Download Accelerator kennen. Hoewel je dat gratis mag gebruiken, valt hij je wel lastig met reclameschermpjes. FreshDownload schijnt zowat alles te doen wat Download Accelerator doet (inclusief een veel transparantere integratie in Internet Explorer), maar valt je absoluut niet lastig met ‘nag screens’ (het Engelse werkwoord ’to nag’ betekent ‘zeuren’). Je kunt instellen hoeveel gelijktijdige connecties hij moet proberen te gebruiken voor http en ftp apart, bovendien kun je zelfs individuele proxyservers voor http en ftp opgeven als je niet dezelfde wil gebruiken als wat je in IE gespecificeerd had. FreshDownload heeft zelfs een optie om een interne unzipper te starten om gedownloade zipbestanden automatisch uit te pakken na ontvangst. Je moet dit echt eens proberen.

MathExpressionCalculator
Een rekenmachine voor wiskundige uitdrukkingen is een heel leuk idee en het verwondert ons dat er niet meer van de vinden zijn. Bij MathExpressionCalculator kun je wiskundige formules rechtstreeks intikken en laten uitwerken. Het dialoogscherm is in twee velden ingedeeld: variabelen en uitdrukking, maar eigenlijk lopen die nogal door elkaar. In het variabelenveld mag je immers ook uitdrukkingen (formules) gebruiken, je moet ze alleen toewijzen aan een variabele. In het uitdrukkingsveld zet je de slotformule waarvan de rekenmachine het resultaat moet berekenen en laten zien. Dit leek ons dan ook een bijzonder leuke applicatie voor studenten.