andere ingesteldheid vragen. Het blijft immers vaak niet louter bij ‘kijken’. Er wordt van het publiek interactie en participatie verwacht, dikwijls zelfs om een kunstwerk vorm te geven.
Zo realiseerde het Brusselse Lab[au] (laboratory for architecture and urbanism) het werk Touch: de 4200 vensters van de Dexia-toren te Brussel fungeerden als even zovele pixels van een enorm scherm. De pixels werden aangestuurd door voorbijgangers die een touchscreen konden bedienen.
Ook in performances is publieksinbreng vaak bepalend: bezoekers begeven zich door middel van videobrillen, hoofdtelefoons en computermanipulatie in een virtuele ruimte en worden onderdeel van de performance.
Het zijn slechts twee voorbeelden uit het boek die aantonen hoe kunstenaars technologie inzetten om een kunstwerk te realiseren, waarbij we een kunstwerk niet langer louter als iets stoffelijks moeten beschouwen.
Labcultuur
Niet alleen is er de interactie met het publiek, het boek maakt ook duidelijk dat de kunstenaars om hun werken te realiseren vaak samenwerken, niet alleen met andere kunstenaars, maar dat ze ook de oversteek maken naar andere disciplines. Ze vinden zich niet langer in het romantische idee van de kunstenaar die in alle beslotenheid werkt in zijn atelier, maar zoeken juist contacten buiten de kunstwereld, omdat die vaak te veel beweegt in eigen gesloten kringen.
Zo heeft er zich een ‘labcultuur’ ontwikkeld – in het boek wordt de link gelegd met de legendarische Factory van Andy Warhol – waarbij ook internationale samenwerking wordt gezocht via netwerken. Programmeurs, vormgevers en onderzoekers, iedereen kan zijn bijdrage leveren en deze kruisbestuiving of cross-over is vaak bepalend voor het tot stand komen van een werk. Die samenwerking is ook vanzelfsprekend door de complexiteit van de technologieën die worden ingezet.
Cultureel geheugen
Die complexiteit stelt een ander aspect aan de orde dat ook door Hans Martens al werd aangekaart in het interview dat we in 2002 met hem hadden toen hij nog curator was in het SMAK, namelijk de presentatie en conservatie van deze culturele productie. In het boek wordt ingegaan op de impact die het gebruik van nieuwe media heeft op "de constructie van het cultureel geheugen." Voor de realisatie van hun werken en producties maken kunstenaars immers gebruik van hard- en software, mediaformaten, besturingssystemen, het internet en andere technologieën die niet het eeuwige leven hebben, integendeel, in tijd vaak zeer beperkt inzetbaar blijven. Maar voor een nieuwe generatie kunstenaars, zo argumenteert het boek, "is het vanzelfsprekend dat media verdwijnen, evolueren, veranderen van vorm en betekenis. Hun werk floreert niet meer aan een muur van een galerie of in een muurkast van een museum, maar in mash-ups, remixes, hacks, updates, in nieuwe contexten en op nieuwe ritmes."
Versnipperd
Wie nog steeds gelooft dat er pas van een kunstwerk sprake is als het op een sokkel of in een lijst tegen een muur past, moet het boek Cross-over, Kunst, media en technologie in Vlaanderen lezen. Technologie beheerst inmiddels alle geledingen van onze samenleving. Met media worden we dagelijks in de meest diverse vormen geconfronteerd. Logisch dat kunstenaars, die altijd al andere gebruiksmogelijkheden van nieuwe technologieën verkenden, ook de nieuwste ontwikkelingen gaan inzetten als gereedschap voor hun werken. Het boek beoogt in kaart te brengen wat er op dat vlak in Vlaanderen gebeurt. Dat doet het in een reeks artikels die qua onderwerpen breed uitwaaieren en die je soms op je honger laten. Maar dat is begrijpelijk, omdat het niet gaat om een afgebakende kunststroming. Integendeel, het is juist een heel versnipperd landschap dat bovendien voortdurend in beweging is.
Het boek CROSS-over, Kunst, media en technologie in Vlaanderen (ISBN 978 90 209 7850 6), 224 p., is te koop in de betere boekhandel en kost € 24,95.
