De manier om aan excommunicatie te ontsnappen is zelf een nieuwe paus benoemd te krijgen. Die wordt na de dood van de vorige paus verkozen uit de kardinalen. Dit zijn die priesters die voldoende in de gratie zijn gekomen van de huidige paus. Priesters rekruteer je net als kooplieden en diplomaten. Je kunt ze daarna gebruiken om het geloof te prediken, wat voor meer rust, en dus meer geld in die gebieden zorgt. Doen ze het goed, dan zullen er één of meerdere wel door de paus tot kardinaal worden benoemd. Bij de dood van de paus kun je dan proberen één van je eigen kardinaals tot Paus benoemd te krijgen. Die zal je uit dankbaarheid niet snel excommuniceren of zo, tijd dus om wat openstaande rekeningen te vereffenen. De paus kan overigens ook kruistochten afkondigen, wat al de katholieke landen moreel verplicht ten strijde te trekken. Goede relaties met de Moren onderhouden is dus niet evident.
Huwelijksplanning
Een ander deel van het spel gaat over je koningshuis: je koning is nu eenmaal sterfelijk, dus is voor opvolging zorgen een vereiste. Doe je dit slim kun je zo ook gebieden annexeren, relaties verbeteren, sterkere aan je verbinden, enzovoort. Een prinses uithuwelijken aan een sterkere vijand is ook een goede manier om deze aan jouw kant te krijgen.
Verloop van het spel
Medieval II verloopt voornamelijk in fases (turns) waarin jij al je gebouwen bouwt, eenheden verplaatst en rekruteert, … Daarna krijgen al de andere landen hun beurt, waarna jij weer aan zet bent. Het aantal zaken dat je kunt verrichten in één beurt is beperkt en sommige duren meer dan 1 ronde, waardoor je een goede strategie dient uit te denken en moet inspelen op die van je tegenstanders.
Turn based strategy games kunnen soms erg vervelend zijn omdat je natuurlijk ook moet wachten op wat je tegenstanders elke ronde doen. Bij sommige spellen doet de computer er erg lang over om dit te berekenen. Bij Medieval II valt dit ondanks de complexiteit reuze mee. Je kunt trouwens heel veel taken door de computer laten doen. Steden uitbouwen, legers rekruteren, veldslagen ,… Je kunt zelf alles of niets doen. Op deze manier zullen zowel de Real time strategy fan als de liefhebbers van beredeneerde tactische games hun hartje kunnen ophalen.