"Freedom of the press is guaranteed only to those who own one," aldus de Amerikaanse journalist A.J. Liebling (1904-1963). Het internet bestond nog niet in Liebling’s tijd, maar zijn uitspraak blijft toepasselijker dan ooit.
Het is, om maar één voorbeeldje te geven, treffend dat een Britse kandidaat eerste minister altijd op een goed plaatje probeert te komen bij machtige persbaronnen zoals de Australische eigenaar van News Corp. Rupert Murdoch. Voor wat hoort wat: als die kandidaat het daarna effectief haalt dankzij de steun van Murdoch’s media, dan is hij niet te beroerd om de persbaron vervolgens te helpen bij de overname van een buitenlands tv-station. Als dit verhaal te cryptisch klinkt, lees dan dit oude BBC-nieuwsbericht uit 1998: "Row over Blair’s ‘Murdoch intervention" Een interessante oefening is om de zoekterm "blair murdoch" ook even in te geven bij news.google.com: de schellen zullen u van de ogen vallen.
Michael Moore
De Amerikaanse documentairemaker Michael Moore kan er ook van meepraten. Zijn anti-Bush pamflet Fahrenheit 9/11 won de Gouden Palm op het filmfestival van Cannes, maar vond eerst geen verdeler in de V.S. Disney, moedermaatschappij van producent Miramax, weigerde de prent te verdelen omdat het haar politiek niet goed uitkwam. Moore mag zijn recht op persvrijheid uitoefenen, maar Disney heeft de commerciële vrijheid om zijn film te begraven.
Overigens is er zoveel geld te verdienen met deze film, dat hij uiteindelijk toch een verdeler vond. Het kapitalisme werkt soms op mysterieuze wijze. Moore’s dreiging dat hij zijn film desnoods gratis via het internet zal verdelen, moeten we dan ook niet te serieus nemen. Overigens is de kans groot dat piraten dat uiteindelijk voor hem zullen doen, of de film nu wel of niet uitkomt in de zalen.
Drukpers
Het internet zorgde ervoor dat iedereen die het wil nu een "drukpers" kan bezitten. Traditionele nieuwsmedia hebben in de meeste gevallen nog niet in het snotje dat hun "top down" manier van journalistiek bedrijven op termijn serieus bedreigd wordt door de "bottom up" internetjournalistiek. Via blogs en gespecialiseerde privénieuwssites wordt heel wat informatie verspreid die je in de traditionele media niet meer terugvindt, ofwel omdat de doelgroep te klein is, maar soms (vaak?) ook omdat sommige informatie sommige eigenaars niet goed uitkomt.
Voor de nieuwsconsument is het allemaal nog wat wennen, maar meer en meer lezers abonneren zich via rss-feeds en dergelijke op informatie die ze ergens anders niet (of niet even gemakkelijk) kunnen vinden. Of het allemaal even betrouwbaar is, is natuurlijk een andere vraag. Maar dat kun je ook zeggen over veel van wat er verschijnt in de traditionele media. De eerder genoemde A. J. Liebling deed nog een andere gesmaakte uitspraak: "People everywhere confuse what they read in newspapers with news."
Grootmoeder
Dat een internetjournalist wel degelijk het verschil kan maken, bewijst de Amerikaanse grootmoeder en activiste Bev Harris. Op haar website http://www.blackboxvoting.org/ publiceerde ze documenten die onweerlegbaar bewijzen dat Amerikaanse stemcomputers slecht werken. In sommige gevallen is er sprake van mistellingen van tussen de twintig en de honderd procent van alle uitgebrachte stemmen! "We hebben allerlei maatregelen genomen tegen geknoei met stembrieven," aldus Harris, " maar niet tegen het ergste kiezersbedrog van allemaal: knoeien met programmeurs, verkopers en techniekers." De verhalen over geknoei die Harris bovenspitte zijn gewoonweg shockerend.
Hoewel de Belgische stemcomputers technisch sterk verschillen van de Amerikaanse is een gepast wantrouwen op zijn plaats. Want ook bij ons is er sprake van een "zwarte doos" die kan worden gemanipuleerd door programmeurs, verkopers en technici.
Overigens wordt Harris voor haar moeite binnenkort voor de rechtbank gedaagd. De Amerikaanse politie wil weten wie haar bronnen zijn. Specialisten betwijfelen of ze zich zal kunnen beroepen op het journalistiek bronnengeheim want, zeg nu zelf, een grootmoeder is toch geen journalist?