Maak van Windows 2000 een échte applicatieserver

Als u 32-bit Windows applicaties wilt kunnen draaien en uw werk-pc kan dat niet omdat er een ander besturingssysteem op geïnstalleerd is of omdat hij niet krachtig genoeg is, hoeft u niet meteen nieuwe hardware te bestellen. Die nieuwe hardware is tegenwoordig wel goedkoop genoeg, maar er zijn andere overwegingen. Onderhoudskosten van het geheel bijvoorbeeld. Vandaar het idee van een applicatieserver. U draait de gewenste applicaties op een applicatieserver en bedient ze vanaf een ander systeem dat in feite als domme terminal dient. Dat is het idee achter zowel de Terminal Services van Windows 2000 als het MetaFrame-product van Citrix.

GCitrix MetaFrame is een multi-useroplossing voor Windows 2000. Het maakt van uw Windows 2000 server in feite een multi-user applicatieserver. De Windows-applicaties draaien op de Windows 2000 server en u bedient ze op afstand met behulp van een clientsysteem. Dat clientsysteem kan zowat alles zijn, want het dient eigenlijk alleen maar als domme terminal voor MetaFrame.

ICA
Het acroniem ICA staat voor ‘Independent Console Architecture’ en qua concept lijkt het erg op X-Windows uit de Unix-wereld. Bij ICA wordt de eigenlijke applicatie op afstand uitgevoerd op een MetaFrame applicatieserver. De ICA-client is waar de gebruiker van zo’n applicatie eigenlijk mee werkt. Deze wisselt alleen de schermdialooginformatie, toetsenbordaanslagen en muisbewegingen uit met de MetaFrame server. Dit gebeurt over een netwerk- of ander communicatieprotocol. Deze uitwisseling heeft erg weinig systeembronnen nodig aan de clientzijde, zodat de client een eenvoudig en zelfs stokoud pc’tje kan zijn. ICA werd ontworpen om te werken met industriële standaardprotocols, zoals TCP/IP, NetBIOS/NetBEUI en IPX/SPX, maar ook via inbelprototols zoals PPP en bijbehorende transportmiddelen als modems, ISDN, ADSL, kabelmodems en wat u nog meer kunt verzinnen. Naast de nood aan systeembronnen beperkt ICA ook het netwerkverkeer. Standaard ondersteunt ICA immers slechts 256 kleuren bij een werkresolutie van slechts 640×480 en geen audio of video. Dat kunt u veranderen, maar dat kost dan meer netwerkverkeer. Een leuke vondst is de mogelijkheid om muisbewegingen niet exact te volgen maar ze te voorspellen. Dat werkt met samples: het systeem kijkt af en toe even waar de muiscursor zich exact bevindt en maakt voor de rest een ‘educated guess’ over het te volgen traject. Zo kan de muisinformatiestroom tussen client en server behoorlijk ingedamd worden. U kunt de bemonsteringsfrequentie verhogen als u een meer veeleisend pakket inzake muisbewegingen draait, zoals een tekenprogramma, maar dat zorgt weer voor meer netwerkverkeer. Wikken en wegen is dus de boodschap.

Onafhankelijk
Zoals eerder aangehaald presenteert het ICA-protocol alleen de gebruikersinterface van de uitvoerende machine op het scherm van een ander systeem. Bijgevolg biedt ICA echte onafhankelijkheid van locatie voor Windows-applicaties: de Windows-applicaties worden immers op één plaats gedraaid terwijl de gebruikersinterface van die applicaties elders verschijnt. Dit systeem maakt het mogelijk om dergelijke client/server-toepassingen voor 16- en 32-bit Windows-applicaties aan hoge snelheid uit te voeren over verbindingen met weinig bandbreedte. Citrix noemt hier zelfs modemverbindingen met 14,4 kbit/s als bruikbaar. Een belangrijk pluspunt van MetaFrame, niet aanwezig in de Windows 2000 Terminal Services, is dat u met MetaFrame en ICA de allerlaatste 32-bit Windows-applicaties ook kunt uitvoeren op oudere pc’s die dat zelf niet ondersteunen en op non-Windows computers. Citrix heeft de ICA-clients dan ook voor een indrukwekkend aantal platformen ontworpen. Er is DOS, 16- en 32-bit Windows, Macintosh, een heel groot gamma van Unix-varianten waaronder ook diverse Linux-‘smaken’, webclients die met plugins voor Netscape Navigator of ActiveX-controls voor Microsoft Internet Explorer werken en – last but not least – Java. Met name de Java client zorgt ervoor dat er bijna geen systeem meer bestaat waarmee u geen toegang zou kunnen krijgen tot een MetaFrame server. Microsoft heeft met Windows 2000 Terminal Services zelf er – weer eens – voor gekozen om alleen maar Windows-gebaseerde clients te ondersteunen. Bovendien gebruikt Microsoft het op T.Share (bekend van NetMeeting) gebaseerde ‘Remote Desktop Protocol’ of RDP en dat is veel trager dan ICA. Overigens wordt MetaFrame als een uitbreiding op de Windows 2000 Terminal Services geïnstalleerd en moet u dus eerst die installeren voordat u aan MetaFrame begint.

Voor- en nadelen
De voordelen van een multi-usersysteem zoals MetaFrame zijn duidelijk. Zo kan iedereen dezelfde applicaties gebruiken en is centraal beheer mogelijk. Dit wil zeggen, dat de netwerkbeheerder makkelijk de software kan installeren en upgraden: hij hoeft dat immers maar op de applicatieserver(s) te doen en niet meer op elk werkstation afzonderlijk. Vooral voor upgrades is dat belangrijk, omdat iedereen zo altijd met dezelfde versie van de applicatiesoftware werkt. Dat betekent ook, dat de TCO (‘Total Cost of Ownership’) met dit systeem beduidend lager ligt. Het nadeel is uiteraard snelheid. Omdat alle applicaties immers op de server gedraaid worden, is dat natuurlijk trager dan bij een gewoon netwerk waar de applicaties op de clients gedraaid worden. Het is dus belangrijk dat de applicatieserver draait op een snelle computer met genoeg geheugen. Vooral dat geheugen is van belang. U weet dat Windows NT en 2000 servers sowieso al hongerig zijn naar RAM. In een multi-useromgeving is dat nog heel wat erger. U zult een forse hoeveelheid werkgeheugen moeten voorzien waarbij u rekening houdt met het aantal tegelijk werkende gebruikers dat u verwacht. Citrix geeft op dat MetaFrame 60 gebruikers kan ondersteunen op een vierprocessor Pentium-systeem, maar vermeldt er niet bij met hoeveel werk- en schijfgeheugen. Het zal duidelijk zijn dat u best geen andere netwerkfuncties door een MetaFrame server laat uitvoeren, zodat zo’n systeem alleen maar als applicatieserver fungeert.

Opties
U kunt een aantal opties kopen voor Citrix MetaFrame. Een van de meest interessante is waarschijnlijk het ‘Load Balancing Option Pack’. Dat is een optie om de werklast tussen meerdere MetaFrame-servers te verdelen. U hebt per server overigens zo’n ‘Load Balancing’-activatiesleutel nodig als u de werklast over meerdere servers wil spreiden. Voor bedrijven die mensen willen toestaan om via het Internet met een ICA-client te werken, rijst er uiteraard een probleem van beveiliging. Daarvoor is er een ‘Secure ICA Server Option Pack’ dat onder meer voor een betere encryptie kan zorgen. Ook dit pakket moet u per server aankopen. Daarnaast kunt u uiteraard extra gebruikerslicenties aankopen.

Installatie
Wij installeerden Citrix MetaFrame 1.8 op een Windows 2000 Advanced Server; de pc had een Pentium II/450 aan boord met 128 MB RAM en een SCSI harde schijf van 4,3 GB. Voor een test volstaat dit, maar als u zo’n applicatieserver in een productie-omgeving inzet heeft u uiteraard meer RAM en veel meer harde-schijfruimte nodig. Voor de clients probeerden we Windows 98SE, Windows 2000 Professional en een OS/2 Warp 4 met de Java ICA-client. De installatie van MetaFrame zelf stelt in feite geen probleem, dat gaat zo ongeveer volautomatisch. U wordt gewaarschuwd als de Terminal Services van Windows 2000 niet geactiveerd zijn.Wij zijn niet te spreken over de licentiepolitiek van Citrix. Hun hele manier van werken drukt zo’n groot wantrouwen uit tegenover hun klanten dat die er wel eens aanstoot aan zouden kunnen nemen. Wat is er aan de hand? U moet eerst een ingewikkelde procedure doorlopen om uw MetaFrame server aan het werken te krijgen. Daarvoor heeft u een geactiveerde licentie nodig. Die krijgt u door eerst het serienummer dat op de cd-rom staat in te geven en op basis daarvan vindt u bij de ‘MetaFrame Licensing’-component dat serienummer uitgebreid met een machinecode. Dat geheel moet u op een speciale registratiewebsite van Citrix samen met een vragenformulier ingeven en dan krijgt u een activatiesleutel terug. Die activatiesleutel ontsluit uw MetaFrame server. We vinden dit overdreven paranoïde. Citrix kan bijna een grote zelfklever op de productdoos aanbrengen met de zin “Wij vertrouwen u niet!”.

Gebruikers
Tot overmaat van ramp wordt er standaard slechts een zeer beperkte ondersteuning voor gebruikers geboden. Alle gebruikerstoegangen moeten in principe apart aangeschaft worden, bovenop de clientlicenties van Windows 2000 zelf. Bij de ‘Enterprise’-editie die wij onderzochten, zitten standaard vijftien gebruikerslicenties en er is ook nog een ‘Workgroup’-editie met vijf gebruikers. Deze laatste weigerde bij ons in elk geval de toegang voor een Java-client met de mededeling dat er eerst een clientlicentienummer ingegeven moest worden. Geen woord daarover vinden we terug in de handleiding of op de Citrix website. Ook hier vinden we dus weer teveel paranoia terug. Waarom kan Citrix niet gewoon de clients zonder licentie laten werken maar op de servers het aantal connecties controleren? Dat zou heel wat gebruiksvriendelijker zijn. De software voor de ICA-clients bevindt zich op de MetaFrame cd-rom, maar de geïnstalleerde server kan voor u ook clientinstallatiediskettes aanmaken. U kunt de clientsofware daarnaast desgewenst van de website van Citrix downloaden.