Dossier Digital Versatile Disc (DVD)

Het blijft nog altijd wachten op de echte doorbraak van de dvd-rom. Aan hardware geen gebrek, want in ons Testlab hebben we al verschillende dvd-romspelers over de vloer gehad. Het probleem ligt eerder bij het aantal dvd-romtitels. Dat aantal ligt momenteel zo laag, dat slechts weinigen zich op dit ogenblik willen storten op deze veelbelovende technologie. Voor dvd-films ziet het er iets rooskleuriger uit, alhoewel er nog veel werk aan de winkel is, vooral in Europa. Daar zit de regiobescherming voor iets tussen. Toch verdringt de dvd-rom langzaam maar zeker de cd-rom, al was het maar omdat een dvd-rom ook cd-roms kan lezen. We legden daarom verschillende multispeed dvd-roms en een losstaande dvd-speler op onze testbank. Maar eerst vertellen we je iets meer over het nieuwe fenomeen.

ØDe Digital Versatile Disc of dvd geeft de computergebruiker een erg goedkoop medium met grote opslagcapaciteit. Dvd-schijfjes hebben een diameter van twaalf centimeter. Ze zien er uiterlijk hetzelfde uit als een muziek-cd of als een cd-rom. Op een dvd-rom kunnen echter tot achttien gigabyte (GB) aan gegevens worden opgeslagen tegenover ongeveer 700 megabyte (MB) op een cd-rom. Dat is mogelijk door de dubbele gegevensdragerlaag en de daarmee overeenkomende tweevoudige aftasting. Dubbelzijdige dvd’s hebben twee blinkende lagen; enkelzijdige hebben er slechts één, net zoals de “oude” cd’s. In de tabel hierboven vind je de verschillende soorten dvd-schijfjes en hun opslagcapaciteit terug.

Terugwaarts compatibel
Dvd-rom spelers zijn terugrwaarts compatibel met cd-rom spelers. Dat betekent dat je in een dvd-rom speler ook cd-roms kunt lezen. Koop je een nieuwe computer met dvd-rom speler dan heb je dus geen aparte cd-rom lezer meer nodig. Meer technische details over dvd vind je in de dvd-faq (link hieronder bij productinformatie) en in de rec.video.dvd Usenet-nieuwsgroep.

Video
Maar er vallen nog meer voordelen te rapen. Er zijn ook films op dvd beschikbaar. Op termijn moeten die de vooropgenomen vhs videocassettes gaan vervangen. De voordelen van dvd ten opzichte van vhs zijn overweldigend. Om te beginnen is de beeldkwaliteit van dvd duidelijk superieur. Het gaat hier immers om digitale informatie en bovendien worden de beelden getoond in een hogere resolutie wat een scherper beeld oplevert. Een dvd-schijfje is ook niet onderhevig aan slijtage door veroudering wat wel het geval is voor vhs-banden. Daarnaast biedt dvd ook nog eens perfect digitaal geluid dat in veel gevallen beantwoordt aan de Dolby Digital-norm, ook wel AC3 genoemd. Dat is een geluidsstandaard waarbij zo maar eventjes vijf luidsprekers (2 achter, 2 voor en 1 center) en een subwoofer je laten genieten van een ruimtelijk effect waarbij het geluid van alle kanten lijkt te komen. En geloof ons vrij: dat is indrukwekkend! Je moet dan natuurlijk wel beschikken over een AC3-decoder en een geluidssysteem dat AC3-signalen kan verwerken, maar de (film)ervaring is des te groter.Naast de perfecte beeld- en geluidskwaliteit biedt de dvd ook een groot gebruiksgemak. Zo kan je onmiddellijk springen van scène naar scène, schermverhoudingen aanpassen (bijvoorbeeld breedbeeld of gewoon), kiezen tussen meerdere gesproken talen en ondertitels. Soms zijn er extra’s in de vorm van documentaires, filmtrailers of gesproken commentaar van de regisseur.

Traag Europa
In Europa komt de introductie van de dvd maar traag op gang. In de meeste winkels vind je nog altijd geen films op dvd. Zolang er niet een massaal aanbod van dvd-films in de gewone winkels te vinden is, kopen de mensen geen losstaande dvd-spelers voor in hun hifi-toren. Dat massale aanbod komt er echter pas als de dvd-spelers een succes worden. Het filmaanbod is de sleutel voor het succes van de dvd. De fabrikanten maken trouwens de fout van niet meer te benadrukken dat elke dvd-speler ook gewone muziek-cd’s kan afspelen (net zoals elke dvd-rom speler cd-roms kan afspelen, naast natuurlijk ook muziek-cd’s en films op dvd). Is de cd-speler in je hifitoren aan vervanging toe, dan kun je net zo goed een dvd-speler kopen. Hetzelfde geldt voor de cd-rom speler in je computer: is die aan vervanging toe (bijvoorbeeld omdat hij te traag is) dan kun je hem net zo goed vervangen door een dvd-rom speler.

Kwaliteit
De dvd-standaard voorziet in MPEG-2 video en Dolby Digital (AC-3) of MPEG-Audio geluid. MPEG staat voor Moving Picture Experts Group en het verwijst naar een internationale standaard voor de compressie van digitale video- en audiosignalen. De eerste generatie van MPEG, of MPEG-1, wordt al enkele jaren breed gebruikt bij de productie van cd-i en VideoCD. De tweede generatie van MPEG, gewoonlijk MPEG-2 genoemd, is bedoeld voor de digitale transmissie of uitzending van videosignalen en ondersteunt een groter aantal resoluties en bitsnelheden dan de MPEG-1 standaard. Over de videokwaliteit was nogal wat te doen voor de introductie van de dvd. Bij MPEG-2 worden de videobeelden immer met verlies gecomprimeerd en nogal wat specialisten vreesden dat dit de kwaliteit niet ten goede zou komen. In de praktijk blijkt dat de beeldkwaliteit van een dvd zelfs nog beter is dan die van een LaserDisc. De digitale artefacten die je bijvoorbeeld bij een met MPEG-1 gecomprimeerde VideoCD ziet, zijn volledig afwezig bij dvd. Overigens kunnen de meeste dvd-spelers wel nog het oude VideoCD-formaat lezen (maar niet Philips’ eigenzinnige en ondertussen bijna uitgestorven cd-i schijfjes).

Geluid
Aan de geluidskant wordt MPEG-Audio niet vaak gebruikt. Dolby Digital lijkt het te halen als de de facto standaard. Het is een beter geluidssysteem dan het klassieke stereo of zelfs Dolby Prologic. Wie een aangepaste geluidsinstallatie (met een Dolby Digital decoder of versterker) bezit, kan genieten van hetzelfde ruimtelijke geluid waar ze je ook in de bioscopen mee om de oren slaan.

Kopieerbeveiliging
Dvd-films zijn beschermd tegen kopiëren volgens het MacroVision systeem. Je kunt geen opnames van een dvd-film op VHS-video maken. De filmmaatschappijen hebben trouwens nog een andere bescherming van hun winsten verkregen. Ze deelden de wereld in regio’s in (op Internet vind je een kaart). Dvds bestemd voor de ene regio kun je niet afspelen in een dvd-speler die verkocht wordt in een andere regio. De V.S. (Regio 1) zit in een andere regio dan Europa en Japan (Regio 2). Films die in de V.S. op dvd worden uitgebracht kun je dus niet afspelen in een Europese dvd-speler. Op die manier willen de filmmaatschappijen hun releaseschemas beschermen. De meeste films komen in Europa immers pas maanden later dan in de V.S. in de bioscoop. Parallelle import wordt op die manier onmogelijk gemaakt, tenzij voor freaks die ook een Amerikaanse speler zouden importeren.

Anti-regio
Gelukkig kun je de regiobescherming technisch gemakkelijk omzeilen. Op verschillende plaatsen zijn dan ook multiregionale dvd-spelers te koop. Bovendien zijn een aantal spelers voorzien van geheime codes waarmee je de regiobescherming kunt omzeilen. Sommige dvd-rom-spelers kun je omtoveren in een multiregionaal exemplaar. Dat is onder meer het geval met de Creative Labs PC-DVD Encore. Op de site van Data TestLab vind je een overzichtspagina van methodes om de regiobescherming van zowel losstaande dvd-spelers als dvd-rom spelers te omzeilen.Juridisch kan men je geen strobreed in de weg leggen. De regiobescherming is een industrie-overeenkomst en is niet in een Europese, laat staan Belgische wet gegoten (in tegenstelling tot de kopieerbeveiliging). Het staat je dus vrij om multiregionale dvd-spelers te kopen en om dvd-plaatjes uit andere regio’s te importeren. Zoek op Internet op “+multiregion +DVD” en de verwijzingen slaan je om de oren (bijvoorbeeld Codefree DVD). Overigens is bij de meeste multiregionale spelers ook de MacroVision kopieerbeveiliging uitgeschakeld, zodat je wel kopieën kunt maken op videoband. Dat is echter wel degelijk tegen de Belgische wet, zelfs voor persoonlijk gebruik. Het archiefargument gaat hier immers niet op, want een dvd-plaatje is zo goed als onverslijtbaar.

Dvd-roms
Door het onverhoopte succes van de DVD in de Verenigde Staten zijn de meeste fabrikanten van cd-roms nu ook op de dvd-rom kar gesprongen. Door de grotere capaciteit van een dvd-rom passen video-intensieve spelletjes zoals Wing Commander IV of Reah nu op één in plaats van vier of vijf schijfjes. In de Verenigde Staten zijn er al tientallen spelletjes en multimedia-applicaties op dvd-rom beschikbaar. In Europa begint die trend zich nu ook door te zetten. De cd-rom is nog niet dood, maar de dodenwake is ingezet.In theorie kan men de regiobescherming ook toepassen op dvd-roms (spelletjes en multimediatitels). Voorlopig zijn we dit nog niet tegengekomen en kun je Amerikaanse dvd-roms ook op Europese dvd-rom-spelers draaien. Toch informeer je beter voor je een dvd-rom uit het buitenland bestelt. Je weet maar nooit.

Apart of voor de pc?
Wie van dvd wil genieten moet natuurlijk nog een keuze maken. Koop je een aparte dvd-speler die je aansluit op je tv en waarmee je enkel dvd-films (en muziek-cd’s) kan afspelen of wordt het een dvd-rom voor in de pc? Voordeel van deze laatste is dat hij een pak goedkoper is en bovendien kan je er ook dvd-software mee draaien. De pc-dvd kan je ook aansluiten op een tv maar daar heb je dan wel een speciaal kaartje voor nodig en een hoop kabels. Niet echt handig als je pc ver van je tv staat. Wij testten beide opstellingen (standalone dvd tegenover pc-dvd en tv) en bekeken de beeldkwaliteit en het gebruiksgemak in een apart kaderstukje.

Vloeiend
Om vloeiend dvd’s op een pc af te spelen, zijn er enkele zaken waar je rekening mee moet houden. Ten eerste moet de processor van een voldoende zwaar kaliber zijn. Omdat dvd-films gecomprimeerd zijn, dienen de beelden opnieuw gedecodeerd te worden en dat vereist veel rekenwerk. Zeker als je geen aparte decoderkaart hebt, staat de processor er alleen voor en dat kan soms een letterlijk schokkend beeld opleveren. Het voordeel van een aparte decoderkaart is ook dat deze uitgangen heeft waarmee je de beelden gemakkelijk naar bijvoorbeeld een tv kan omleiden. Ook recente grafische kaarten bieden een mate van dvd-versnelling aan. In de meeste gevallen echter zou een 400 MHz-processor moeten volstaan, maar verwacht niet dat je dan vlot zal kunnen multitasken. In onze testen gaan we ook na hoe zwaar de processor procentueel wordt belast bij verschillende snelheden (zowel voor dvd’s als cd-roms).