Hou de rommel buiten!

Het is al erg gesteld met e-mail en het wordt alleen maar erger. Om de haverklap tref je reclame- en andere ongewenste berichten in je mailbox aan. Een desktopspamfilter helpt je die rommel uit je mailbox te verwijderen zodat je dat niet zelf hoeft te doen.

Wat is spam? Op internet tref je heel wat definities aan, maar wij houden het bij een zeer eenvoudige: spam is alle mail die je niet wil lezen. Als je een e-mailbericht binnenkrijgt, weet je met één oogopslag of het spam is of niet. Maar dan is het al te laat en heb je het dus al moeten bekijken. De eerste keer dat je een mailtje krijgt met een aanbod voor goedkope viagra, penis- of borstvergrotende wondermiddelen, fantastische investeringsmogelijkheden of die Afrikaan die al jaren probeert iemand te vinden op wiens rekening hij ettelijke tientallen miljoenen dollars mag storten, zal je dat wellicht amuseren. Even toch. Want als je dat soort berichten iedere dag opnieuw en met tientallen, zoniet honderden tegelijk in je mailbox krijgt, is er niets amusants meer aan. Dan wil je alleen nog dat het stopt.

Valse positieven
Spam is dus een probleem. Dat is al een tijdje zo en het wordt steeds erger. Voor Nederlandstaligen valt spam extra op, omdat het vrijwel altijd Engelstalig is. Dat maakt het voor ons dus heel wat gemakkelijker om spam te bestrijden: we kunnen immers gewoon op Engelse woorden controleren die vaak terugkomen in spamberichten. Toch is ook dat nu weer niet zo eenvoudig, want er zitten vaak legitieme e-mails tussen met dergelijke termen aan boord. Nieuwsberichten van bijvoorbeeld computerwinkels of computertijdschriften kunnen geheel of gedeeltelijk in het Engels zijn opgesteld. Bulkmailings van universiteiten worden ook heel vaak herkend door spamfilters als spam, terwijl ze dat niet zijn. Net zoals bij virusdetectie lopen we dus bij een spamfilter ook het risico van ‘valse positieven’: dat zijn in dit geval berichten die als spam gemarkeerd worden, terwijl ze dat niet zijn. We willen uiteraard spamfilters inzetten die de échte spam er zoveel mogelijk uit filteren, maar de legitieme berichten netjes door laten. De spamfilterregels zullen dus een evenwicht moeten zien te vinden: gewoonlijk vinden we het minder erg dat er een extra spambericht in onze mailbox terecht komt dan dat er één legitiem bericht ons niet zou bereiken, omdat de spamfilter het weggooide.

Hoe werkt een spamfilter?
Een spamfilter werkt met regels. Deze regels vertellen de spamfilter op basis van welke criteria hij een welbepaald e-mailbericht kan classificeren als spam of als legitiem. Zijn de regels of criteria te nauw gekozen, dan krijgen we valse positieven en sneuvelen er dus legitieme e-mails. Bij te lakse regels komen de legitieme berichten er wel door, maar helaas ook teveel spam.
Hiervoor bestaan twee oplossingen. Een producent van een spamfilter kan een verzameling regels meeleveren die al in de praktijk hun waarde bewezen hebben. Dat is prima, maar gewoonlijk houdt dat in dat je daarvoor ook meer moet betalen. De tweede oplossing is goedkoper, maar kost wel tijd. Je kunt namelijk ook kiezen voor een spamfilter die kan leren: de filter kent eerst niks, maar je kunt hem trainen en dus zo aanleren wat spam is en wat niet. Hoe meer berichten de spamfilter verwerkt, hoe beter hij wordt in het onderscheiden van spam. Dit is wel arbeidsintensief, omdat je de spamfilter zult moeten begeleiden en hem corrigeren als hij spam mist of als hij legitieme berichten fnuikt. Overigens heet zo een zelflerende spamfilter een ‘Bayesian filter’ of Bayesiaanse filter. Het is heel belangrijk dat je bij zelflerende filters onthoudt dat hun leerproces van cruciaal belang is. Als ze niet genoeg getraind worden, zullen ze slecht functioneren bij het filteren van spam. Alleen na voldoende training worden zelflerende filters pas echt goed in het filteren van spam. Hoe meer training, hoe beter.
Een desktopspamfilter zal normaal zelf alle post van de mailserver van je provider afhalen en filteren op spam. Wat overblijft, stuurt hij dan door naar je e-mailprogramma. Er zijn spamfilters die voor een welbepaald e-mailprogramma (zoals Outlook) geschreven zijn en dan rechtstreeks met de berichtendatabase van dat programma kunnen werken. De meeste spamfilters halen zelf de mail van de mailserver af en presenteren zich zelf als een mailserver aan je e-mailprogramma. Deze methode werkt met alle e-mailprogramma’s. De installatieprocedure van zo een spamfilter kan natuurlijk alleen maar de configuratie van bekende e-mailprogramma’s aanpassen. Vaak is dat ook alleen maar Outlook Express. Gebruik je een andere mailclient, dan is het mogelijk dat je zelf een en ander in de configuratie moet wijzigen om een spamfilter met jouw mailclient te doen samenwerken.

Het deelnemersveld
We kijken in deze test naast een aantal commerciële producten ook naar shareware en gratis spamfilters. Onder commerciële producten verstaan we de pakketten die je gewoon in de winkel kunt kopen. We hebben vier commerciële pakketten uitgekozen van Easy Computing, McAfee, Norman en Symantec.
Shareware is software die je kunt downloaden van het internet en uitproberen, maar na meestal 30 dagen moet je betalen als je het verder wenst te gebruiken. In de meeste gevallen heb je een credit card nodig om die betaling te kunnen doen. Bovendien blijken de sharewarepakketten qua prijs in de buurt te zitten van de commerciële software en dat zien we dus niet goed zitten, te meer omdat de commerciële software keurig in het Nederlands werkt. We hebben twee shareware-pakketten uitgekozen: SAproxy Pro en SpamButcher. Er zijn er nog veel meer, maar die bieden ons inziens onvoldoende waar voor je geld in vergelijking met de andere producten in deze test.
De freeware producten moeten volledig gratis te downloaden én te gebruiken zijn. Er mag een copyright op rusten, maar het mag de gebruiker niets kosten. Dan nemen we gewoonlijk graag voor lief dat de software uitsluitend in het Engels communiceert. Ook op het gratis vlak kun je een hele waslijst producten op het internet vinden. We hebben ons dus beperkt tot twee pakketten die enige bekendheid genieten en een zekere gebruiksvriendelijkheid bieden: SPAMfighter en MailWasher.
De besprekingen van al deze producten vind je door in het kader rechtsbovenaan te klikken op de links. Daar vind je ook een Excel-tabel met productinformatie en scores, die je ook in pdf-formaat kunt bekijken als je dat verkiest.