Elektronisch zoeken van A tot Z en meer

Het Groot Woordenboek Der Nederlandse Taal – in de volksmond de Dikke Van Dale – is in de papieren versie een kloeke cassette met drie boekdelen. De elektronische uitgave op cd-rom is een kleine cd-romcassette met slechts één cd. De eerste versie van de elektronische Dikke verscheen in 2000. Versie 1.2, die eind 2002 verscheen, bevat een aantal uitbreidingen en verbeteringen.

Wie veel met taal bezig is – beroepsmatig of puur uit interesse – kan niet zonder een goed woordenboek. Het Groot Woordenboek Der Nederlandse Taal staat bij deze mensen meestal binnen handbereik. Maar een papieren woordenboek heeft zo zijn beperkingen. Zo kan het soms interessant zijn om te weten hoe je een bepaald woord moet uitspreken. Of misschien zoek je wel een uitdrukking, maar zie je het niet zitten om door de lange lijst te waden die sommige trefwoorden in de Van Dale bieden. Kijk er bijvoorbeeld het woordje “hoog” of de werkwoorden “horen” of “zien” maar eens op na. En er zijn er beslist nog langere lemma’s. Bovendien leidt het soms af om naar het woordenboek te moeten grijpen om een bepaald woord of uitdrukking op te zoeken, wanneer je vol inspiratie aan een tekst bezig bent. In dergelijke gevallen biedt een elektronisch woordenboek een oplossing. In de elektronische versie van de Van Dale kun je immers de uitspraak van de trefwoorden opvragen door op een pictogram met een luidsprekertje te klikken. In de nieuwe versie is het trouwens een vrouwenstem die de woorden uitspreekt, wat beter verstaanbaar zou moeten zijn. Ook uitdrukkingen vind je veel sneller en gemakkelijker terug, omdat je bij woorden waar dat relevant is de mogelijkheid hebt om de verbindingen in een lijst te bekijken.

Maar de elektronische versie biedt uiteraard nog tal van andere voordelen.
Zo is er in de nieuwe versie een Rondleiding. Wie niet vertrouwd is met de elektronische versie krijgt hier snel inzicht in de opbouw en mogelijkheden van de Dikke Van Dale op cd-rom. Je leert er stapsgewijs en via oefeningen de vele mogelijkheden die het woordboek biedt om het te doorzoeken op trefwoorden, via letterpatronen, via retrograde (waarbij de woorden in de alfabetische volgorde van hun eindletters staan) of met jokers en operatoren.

Nieuw zijn ook de taalwenken die het woordenboek toont telkens als je het opstart. Nieuwe woorden die in 2001 voor het eerst opdoken, vind je onder de knop Extra in het menu. Onder deze menuknop vind je ook hulp over spelling, genus en titulatuur van het Nederlands. Nog steeds aanwezig zijn handige hulpmiddelen als de anagrammenmodule en de rijmmodule en de mogelijkheid het elektronische woordenboek te integreren in Word (vanaf versie 6) of WordPerfect (vanaf versie 6). Als je een tijdje werkt met het elektronische woordenboek, zal je merken dat je papieren versie gedoemd is te verstoffen op een schap van je boekenkast.

Versie- en installatieleed
Wie niet steeds de cd-rom van het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal in zijn cd-speler wenst te houden, kan de bestanden ook op zijn harde schijf kopiëren. Ze nemen wel 380 MB vrije ruimte in beslag. Koppel je de elektronische Dikke Van Dale met MS Word 2000 of 2002, dan moet je eerst de macrobeveiliging tijdelijk van het hoogste niveau afhalen. Hoe je dat doet staat in de summiere handleiding uitgelegd die in de cassette zit. Daarin wordt ook verduidelijkt hoe je het elektronische woordenboek kunt gebruiken in een Windows- of Novell-netwerk, maar of dit eenvoudig en soepel verloopt, hebben we niet uitgetest. Volgens de handleiding is het niet mogelijk de cd-rombestanden te kopiëren naar een netwerkdrive en van daaruit de installatie uit te voeren, of om de installatie vanuit een cd-toren te verrichten.

Met deze nieuwe uitgave van de elektronische Dikke Van Dale heb je nu de keuze uit drie versies: een Basisversie, een Plusversie en een Plusversie met abonnement. De twee eerste betekenen een eenmalige aanschaf en bieden geen updatemogelijkheden, de laatste versie is één jaar geldig. Dan vervalt de licentie en heb je de optie om het abonnement te vernieuwen. Voor de Basisversie (versie 1.0!) betaal je 165 euro. De Plusversie (versie1.0!) koop je voor 205 euro en de Plusversie (versie 1.2!) met abonnement kost het eerste jaar 99 euro. Daarna betaal je elk jaar 54 euro om het abonnement te vernieuwen. Voordeel van de abonnementsversie is dat je elk jaar de nieuwste Nederlandse woorden in bijlage krijgt. Maar je krijgt er, in tegenstelling tot de Plusversie die je eenmalig koopt, de Van Dale Spellingcorrector niet bij. Wie even een rekensommetje maakt, leert dat je al bij je abonnementsvernieuwing voor het derde jaar dezelfde prijs betaalt als voor de koop-Plusversie. De vraag is wie bereid is om die prijs te betalen. Mijn abonnementsversie heeft trouwens een raadselachtig bugje. Ook al is de abonnementstermijn nog lang niet verstreken, toch wilde het elektronisch woordenboek plotseling niet meer opstarten, omdat volgens een melding “de licentie verstreken was”. Na het opnieuw opstarten van de pc deed de elektronische Dikke Van Dale het dan plotseling weer wel.