Meer dan een symfonie

Microsoft heeft het acht jaar geleden al gedaan met Beethovens negende symfonie en nu doet het Festival van Vlaanderen het met Mozarts veertigste: er een een multimedia cd-rom over creëren met naast de muziek ook nog veel extra informatie over de componist en zijn historische leefomgeving.

Groot verschil met de Microsoft cd-rom is wel dat het nu gaat om een Nederlandstalige cd-rom en dat de gebruikte uitvoering van een beduidend betere muzikale kwaliteit is. Waar Microsoft gewoon een minder bekende uitvoering uit de jaren 60 gebruikte om er zo weinig mogelijk auteursrechten op te betalen, doet deze cd-rom beroep op musici van eigen bodem die hun sporen hebben verdiend in het muzikale landschap in Vlaanderen en ver daarbuiten: de Beethoven Academie onder leiding van musicoloog en K.U. Leuven professor Jan Caeyers.

Mozarts symfonieën
Zowat 69 symfonieën heeft wonderkind Mozart geschreven, met de 41ste, de Jupitersymfonie als laatste. Klopt niet? Toch wel. Recentelijk musicologisch onderzoek van de laatste paar decennia toont aan dat ook verschillende bekende instrumentale werken eigenlijk symfonieën zijn. Daarom is bijvoorbeeld de “Posthornserenade” een symfonie en komen we aan 69. Köchel kon dat midden vorige eeuw natuurlijk nog niet weten. Hij hield het bij zijn bekende en nu nog gebruikte inventarisering van Mozarts werken (Köchel Verzeichnis) op 41 symfonieën.De populairste symfonie van Mozart is hoogstwaarschijnlijk de veertigste. Het is wellicht ook de vaakst geadapteerde symfonie die je in een walgelijk stroperige versie als achtergrondmuziek in metrostations en warenhuizen kunt horen. De beginnoten lijken popmuzikanten ideaal als begintune voor allerlei moderne adaptaties. Dit komt wellicht omdat het beginmotief zo dikwijls verkeerd is geïnterpreteerd. Het is geen vrolijk muziekje, maar eerder een smachtende uitdrukking van een verkrampt lijden.

De cd-rom
De cd-rom is verder nog verrijkt met verschillende fragmenten van allerlei voorgangers en tijdgenoten van Mozart. Hierbij heeft men niet bezuinigd op kwaliteit, in tegendeel. Grote namen als Trevor Pinnock, Nicolaus Harnoncourt en anderen passeren hier de revue. Na het opstarten van de cd-rom, waarbij je eerst ook QuickTime 4.0 moet installeren, kun je je volledig laten rondleiden via commentaarstemmen en de eerder vermelde muziekfragmenten. De extra commentaar en informatie is in verschillende delen ondergebracht. Het eerste deel bevat een overzicht van de tijd waarin Mozart leefde. Na een situering van het achttiende-eeuwse Europa en het Heilig Roomse Rijk, bezoek je tegen de historische achtergronden van Salzburg en Wenen verschillende cultureel waardevolle gebouwen en plaatsen en kun je je inleven in de gewoonten van Mozarts tijd. In het tweede deel maak je kennis met Mozart en zijn familie, vrienden en kennissen evenals zijn collega’s en opdrachtgevers. Het overzicht van zijn levensloop kun je opfleuren met beluisterbare brieffragmenten. Hier vind je ook een kleine quiz over het leven van de meester. Het derde deel laat je kennismaken met een klassiek symfonisch orkest. Waar zitten alle instrumenten en waarom daar? Wat is typisch voor elk instrument? Pas in het laatste deel komt de veertigste symfonie zelf aan bod. Met de partituur kun je heel de symfonie volgen in de uitvoering door de Beethoven Academie. Van het eerste deel is er ook een MIDI-versie beschikbaar die je zelf kunt manipuleren en aanpassen aan je eigen ‘musicale’ inzichten.Een en ander is allemaal wel stijlvol aangebracht, maar heel onhandig in gebruik. Dit is zowat de enige kritiek die we op de cd-rom hebben: de onhandige interface, waarvan de aanklikknoppen zodanig zijn gekozen dat enkel wie heel wat notenleer achter de rug heeft, de betekenis kent. Enige verduidelijking met kleine sneltipaanduidingen had al heel wat duidelijker kunnen maken. Nu moet je steeds de achterkant van het cd-rom hoesje bij de hand hebben om te weten wat de knoppen betekenen.