Klank rondom

Een surroundsysteem heeft echter minstens vijf luidsprekers en een subwoofer. Nieuwe surround-systemen met zes luidsprekers en een subwoofer hebben nog een middenluidspreker achteraan. Ook bestaan er al systemen die nog meer luidsprekers langs de zijwanden tussen de voor- en achterluidsprekers plaatsen. Het is de bedoeling dat alle satellietluidsprekers en de subwoofer allemaal even luid klinken vanaf de luisterplaats, zodat het geluidsbeeld klopt. Daarvoor moeten de luidsprekers gekalibreerd worden, een proces dat niet zomaar op het gehoor kan. Hoe de surroundkalibratie precies in zijn werk gaat, hebben we uitgelegd in deze DiskIdee cursus.

5.1, 6.1 en 7.1 luidsprekersystemen
(luidsprekers kunnen zowel groot als klein zijn)

Om het goed te doen, heb je een decibelmeter en een speciale kalibratie-dvd nodig. Die kun je meestal wel lenen bij de zaak waar je de set koopt, of je vindt ze in gespecialiseerde elektronicawinkels. Ook bestaan er surround-versterkers met een ingebouwd automatisch kalibratiemechanisme via een meegeleverde microfoon. Tijdens deze test gebruikten we een dergelijke versterker van Pioneer, de VSX-AX5Ai-S, waarvan je hier ons testverslag kan lezen. Dit is het op één na hoogste model van Pioneer. Deze versterker levert op zeven kanalen 120 Watt per kanaal of in stereo 160 Watt per kanaal.

Pioneer VSX-AX5Ai-S

Testprocedure
Om een surroundsysteem te kalibreren, hebben we normaal een geluidsdrukmeter nodig en een speciale dvd met surroundtestgeluiden. Dit kunnen we natuurlijk ook doen met de Pioneer VSX-AX5Ai, maar Pioneer zorgde voor een alternatief en dat heet MCACC of ‘Multi Channel Acoustic Calibration System’. Bij de versterker zit een microfoon met een ruim vijf meter lange kabel. We pluggen de microfoonkabel in juiste ingang in de voorkant van de versterker achter de klep en de microfoon plaatsen we dan op een staander of stoel ongeveer op oorhoogte op onze luisterplaats. Nu kiezen we in het instellingenmenu van de versterker voor de volautomatische kalibratie. Pioneer publiceert in zijn handleiding een waarschuwing dat het volume van dat kalibratiegeluid onverwacht luid kan zijn, maar wij vonden dat reuze meevallen.

Multi Channel Acoustic Calibration System

De versterker laat een tijdje uit de verschillende luidspreker kanalen allerlei geluidspatronen horen – meestal nogal staccato – en meldt dan dat de calibratie voltooid is. Wij hebben dat eerst natuurlijk nagekeken en nagemeten. De VSX-AX5Ai had correct vastgesteld hoeveel luidsprekers we hadden, hoe groot die waren, hoe ver ze stonden van de microfoon en de juiste volumeregeling ingesteld voor elk kanaal. De versterker had ook ingesteld vanaf welke lagetonenfrequentie de subwoofer het werk moest overnemen. Dat is niet alles: de Pioneer heeft ook nog een zevenkanaals vijfbandenfrequentie-egalisator aan boord waarmee hij voor iedere luidspreker kan bepalen welke frequenties verminderd of juist versterkt moeten worden om een zo egaal mogelijk geluid te krijgen. De totale frequentiekarakteristiek voor elk van de surroundkanalen wordt met andere woorden aangepast aan het soort luidspreker en wat hij beter of minder goed kan weergeven, maar ook aan de plaats waarin die luidspreker staat in onze testruimte! Bovendien probeert de versterker ook nog om het geluid van de achterluidsprekers zo goed mogelijk gelijkklinkend te krijgen met dat van de voorluidsprekers. Je begrijpt dat de te testen luidsprekers op die manier met de beste voorwaarden vertrekken.
We hebben dan dvd-videofilms, dvd-audio en Super Audio cd surroundmuziek maar ook gewone stereo-cd’s afgespeeld en nauwkeurig geluisterd en notities gemaakt. Met behulp van dit materiaal konden we een oordeel vellen over de muzikaliteit van de luidsprekers, maar ook hoe goed ze zijn in het weergeven van solo-instrumenten, zang, orkestrale werken, pop- en rockmuziek en natuurlijk films. Op elk van deze onderdelen kon een luidsprekersysteem maximum 10 punten verdienen. Daarnaast hadden we ook nog eens elk tien punten voor akoestische integratie, de configuratie, constructie en afwerking en de interieurintegreerbaarheid (wat de Amerikanen WAF noemen – Wife Acceptancy Factor of "eega-aanvaardbaarheidsfactor"). Akoestische integratie is hoe goed het systeem noten van heel laag tot heel hoog kan weergeven zonder noemenswaardige gaten of pieken. Configuratie gaat over de voorzieningen die je geboden worden om het surroundsysteem zo goed mogelijk af te regelen: aanwezigheid van zowel lijn- als luidsprekeraansluitingen om de subwoofer zowel actief als passief te kunnen gebruiken, fijnregeling van de geluidsdruk per kanaal (bij systemen met geïntegreerde surroundversterker) en instelllingen van de subwoofer om die zo goed mogelijk te integreren in de klankweergave van de hoofdluidsprekers. Constructie en afwerking gaat over de bouwkwaliteit en de interieurintegreerbaarheid heeft te maken met het design en hoe goed de luidsprekers per voorkeur kunnen verdwijnen of anders ingepast worden in je interieur en uiteraard zonder dat je slaande ruzie krijgt met je eega.

De test
We testten vier surround-luidsprekersets in de buget-klasse, met name van Creative, Logitech, Mordaunt-SHort en Ozaki. Daarnaast testten we eveneens vier surround-luidsprekersets in de middenklasse van Mission, Mordaunt-Short, Pioneer en Wharfedale. We hebben voor deze test geen surround-luidsprekersystemen opgenomen van meer dan 2.500 euro. Omdat je volgens ons voor dat soort bedragen beter zelf een systeem samenstelt op basis van losse kwaliteitsluidsprekers gaan we hier in een apart artikel dieper op in. Dat artikel en de individuele besprekingen van de acht geteste surround-luidsprekers kun je lezen door in het kader met de titel ‘Dossiers’ rechts bovenaan dit scherm op de productlinken te klikken. Daar vind je ook een Excel-tabel met productinfo en scores, die je ook in pdf-formaat kunt openen als je dat verkiest.