Klank rondom

Met de opkomst van de dvd werd ook surroundgeluid populair. Klank rondom, met luidsprekers die vóór, naast en achter de luisteraar(s) staan opgesteld. DiskIdee testte acht surround-luidsprekersets in alle prijsklassen en stelde vast dat prijs en kwaliteit niet altijd hand in hand gaan.

We vroegen een aantal bekende namen van surround-luidsprekersystemen om een 5.1-luidsprekersysteem te leveren voor een test. In principe spreken we bij luidsprekers net zoals bij veel andere producten over een budgetklasse, een middenklasse en een hogere of topklasse. Daarnaast bestaat er ook nog een audiofiele klasse die de meest hoogstaande kwaliteit moet bieden voor gewoonlijk onfatsoenlijk veel geld. Je mag rekenen op minder dan duizend euro voor de budgetklasse, van duizend tot 2.500 euro voor de middenklasse en vanaf 2.500 euro voor de topklasse. Om je een idee te geven: veel producten in de audiofiele klasse gaan voor ettelijke tienduizenden euro’s over de toonbank.

Surround
Een surroundluidsprekerset bestaat minimaal uit vijf luidsprekers, aangevuld met minstens één subwoofer. Vooraan zijn er twee stereoluidsprekers met daartussen een centrumluidspreker. Achteraan of aan de zijkanten zijn er nog twee stereoluidsprekers, hoewel er dat in meer geavanceerde systemen ook méér kunnen zijn. De subwoofer dient voor het weergeven van de allerlaagste tonen, de centrumluidspreker geeft de dialogen weer en uit de andere luidsprekers weerklinken de muziek en de geluidseffecten. Een dergelijke verzameling van luidsprekers wordt ook wel aangeduid als een 5.1-luidsprekersysteem, waarbij de 1 staat voor de subwoofer. Bestaat het systeem uit meer dan twee achter- of zijluidsprekers dan spreekt men van een 6.1- of een 7.1-luidsprekersysteem, afhankelijk van het aantal extra luidsprekers.

Subwoofer
Zoveel luidsprekers in één woonkamer is voor sommigen van het goede te veel. Luidsprekers passen niet altijd in een interieur en ze vallen meer naarmate ze groter zijn. Om lage tonen behoorlijk te kunnen weergeven, moet een luidsprekerkast immers vooral voldoende luchtdruk kunnen genereren en dat is alleen maar mogelijk met een groot kastvolume. Wie heeft echter zin en plaats om grote joekels van luidsprekers in zijn woonkamer te zetten? Dat was vaak al een hele discussie met twee luidsprekers voor stereo, laat staan met maar liefst vijf (of meer) stuks.
Gelukkig werd de actieve subwoofer uitgevonden. Dat is een luidspreker met ingebouwde, krachtige versterker die de allerlaagste tonen (beneden ongeveer 100 Hz) weergeeft. Dat ontlast de hoofdluidsprekers of satellieten, zodat die veel kleiner kunnen zijn. Omdat onze hoofdluidsprekers alleen maar tonen boven die 100 Hz (dat heet ook wel de subwoofercrossover of overnamefrequentie) hoeven te laten horen, kan hun kastvolume heel wat kleiner zijn. Omdat onze oren niet erg richtinggevoelig zijn voor lage tonen, kunnen we de meestal erg grote subwoofer bijna overal neerzetten. Hij staat bij voorkeur naast de rechtervoorluidspreker, maar dat hoeft niet. Je mag hem desnoods ook achter een zetel neerpoten. Sommige subwoofers zijn zelfs vermomd als bijzettafeltje, zodat ze bijna niet opvallen in de gemiddelde woonkamer.

Kalibratie
Het correct afstellen van een surround-luidsprekersysteem is veel moeilijker dan van een stereoluidsprekersysteem. Bij een gewoon stereosysteem zorgt een balansregelaar ervoor dat beide luidsprekers even luid klinken vanaf je favoriete luisterplaats en er dus een "midden" in het geluid hoorbaar is. De afstelling met de balansregelaar gebeurt gewoon op het gehoor.