“Kunst is de leugen die de werkelijkheid openbaart,” zei Jeroen Brouwers ooit. Onze werkelijkheid wordt voor een groot stuk bepaald door de pc en die zou dus niet op het artistieke plaatje mogen ontbreken. Documenta ’97 in Kassel had weliswaar wat plaats ingeruimd voor ‘computerkunst’ en op de biënnale van het prestigieuze Whitney Museum of Modern Art in New York komt ook Internet Art aan bod. Maar dat zijn voorlopig nog verschijnselen in de marge. Zijn kunst en computer wel met elkaar te rijmen?
¡In kunst gaat het niet over simpele bits en bytes. Verwacht hier dan ook geen rechtlijnig verhaal met een mooi begin, midden en einde. Kunstenaars zijn vaak mensen die naar woorden moeten zoeken om uit te drukken wat ze met hun werk willen bedoelen. Vaak maken ze precies kunst omdat woorden te kort schieten. Je hoeft het niet eens te zijn met hun verhaal, maar ze stellen het wel op prijs als je bereid bent te luisteren. Of beter gezegd te kijken.
Vele kamers
Kunst is een huis met vele kamers. Wie niet van een bepaalde stijl houdt, vindt wellicht in een andere kamer zijn gading (wie niet van kunstgeschiedenis houdt, slaat dit stukje trouwens beter over). Aan stijlen en stromingen geen gebrek. Wie een boek over kunstgeschiedenis openslaat, krijgt al die stijlen en stromingen vaak mooi chronologisch voorgeschoteld. De tijd als grote filter. Maar zo werkt het natuurlijk niet. Meestal bestonden stromingen een tijd naast elkaar, liepen in elkaar over en beïnvloedden elkaar. Vooral de vorige eeuw – de Twintigste voor alle duidelijkheid – is dit ‘chronologisch’ denken volledig achterhaald. Een explosie van stijlen en stromingen tuimelde in duizelingwekkende vaart over elkaar heen: Symbolisme, Expressionisme, Surrealisme, Kubisme, Fauvisme, Futurisme, Dada, Pop Art, Op Art, Minimal Art, Concept Art, Arte Povera, enz.
Substromingen
En al deze stromingen vertakten zich vaak nog eens in substromingen. De snelle vaart die de kunst plotseling nam, is voor een groot stuk te wijten aan nieuwe technische verworvenheden. Het lijkt wel of veel kunstenaars die als bepalend gelden voor een bepaalde stroming speciale voelsprieten hadden om het nieuwe te ontdekken. Fotografie en film leidde ertoe dat de schilder begon na te denken over zijn rol als ‘nabootser van de werkelijkheid’. Beeldhouwers beperkten zich niet langer tot traditionele materialen, maar presenteerden zelfs huis-, tuin en keukenvoorwerpen als kunst onder de noemer ‘ready-mades’. Beroemd is het ‘urinoir’ van Marcel Duchamp uit 1917. Na de oorlog maakten kunstenaars dankbaar gebruik van televisie en video om nieuwe terreinen te verkennen. Tegenwoordig zou je kunnen stellen dat er zoveel stromingen zijn als er kunstenaars zijn.
Digitale revolutie
De laatste decennia beleven we een zogenaamde ‘digitale’ revolutie. De computer en internet zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven en hebben bijna elk huisgezin veroverd. Maar als ‘hedendaagse kunstvreter’ die onvervaard tentoonstellingen afdweilt op zoek naar zijn culturele kik, krijg ik de indruk dat de computer nog maar weinig ingeburgerd is in de ateliers van de kunstenaar. Hebben ze de boot gemist of is de apparatuur te duur voor hen? Waar zijn de kunstenaars met ‘voelsprieten’ die zich van dit nieuwe medium bedienen? We zetten een artistieke baret op ons hoofd en trokken op onderzoek uit. We bezochten de twee belangrijkste kunsttempels van Vlaanderen op gebied van ‘hedendaagse’ of ‘actuele’ kunst en spraken er met curatoren. We maakten een afspraak met een kunstenares voor een atelierbezoek. En we lieten een kunstenaar, die nog nooit met een computer werkte, spelen met een paar programma’s. Echte conclusies kun je aan dit kleine onderzoek niet verbinden. Wat we wel vaststellen is dat de computer op dit moment nog niet prominent aanwezig is in het kunstcircuit. Hij wordt nog voornamelijk beschouwd als een technisch hulpmiddel. Bovendien is niet iedereen ervan overtuigd dat hij de kunstenaar op termijn een meerwaarde biedt.
Wat zuigt dit man!
Comments are closed.