Microsoft Surface Pro X
Vanaf € 920,-
Pros
- Design
- Screen
- Garaged pen
Cons
- Experimental 64-bit Windows-support
- Expensive
Intel lijkt dezer dagen wel van alle kanten onder vuur te liggen: van de beter presterende AMD Ryzen-processoren, van de M1 Arm-chip in de nieuwe Apple Macs en ook van de Microsoft SQ1- en SQ2-processoren in de Surface Pro X.
Windows 10 op ARM?
Maar hoe goed werkt Windows 10 op ARM-gebaseerde hardware? Voorlopig nog niet zo optimaal als op Intel-gebaseerde hardware.
De Microsoft SQ1- en SQ2-chipsets in de verschillende modellen van de Surface Pro X zijn gebaseerd op Snapdragon 8cx en 8cx Gen 2-chipsets van Qualcomm. Die draaien Windows-apps die van de grond af aan gecodeerd zijn voor de Arm-architectuur. Ook lukt het ze om bestaande Windows-applicaties zonder tussenkomst van een emulator te draaien… zolang het om 32-bit code gaat.
Wat niet lukt, is 64-bit code zonder emulator uit te voeren. 64-bit ondersteuning is vooral noodzakelijk bij apps die veel geheugen nodig hebben, zoals een intensief gebruikte webbrowser met veel open vensters, ontwerpprogramma’s zoals Autodesk Sketchbook en multimediasoftware zoals Adobe Photoshop en Premiere Pro.
Microsoft lanceerde in oktober 2019 zijn Arm-gebaseerde Surface Pro X gelijktijdig met de Intel-gebaseerde, voor het overige vrijwel identieke Surface Pro 7.
De 64-bit Windows-emulator zou ‘snel’ volgen, maar er was nog altijd geen spoor van toen Microsoft in oktober 2020 een lichtjes verbeterde versie van de Surface Pro X uitbracht.
Pas eind december vorig jaar verscheen een vroege previewversie van de emulator, alleen beschikbaar voor leden van het Windows Insider-programma, en dan alleen nog in het experimentele Dev-channel (Windows Insider Build 21277).
De previewversie is nog zeer experimenteel en ondersteunt voorlopig lang niet alle 64-bit software. Bovendien gaat het om een emulator, die 64-bit code onvermijdelijk iets trager uitvoert dan wanneer ze ‘native’ draait.
Het is daarom te vroeg om betrouwbare benchmarks uit te voeren van 64-bit Windows-software op Arm-gebaseerde computers.
De Surface Pro X is overigens niet de enige verkrijgbare Arm-gebaseerde tablet/laptop. Ook Asus, HP, Lenovo en Samsung hebben dergelijke Windows-hardware, alleen zijn die voorlopig nog niet bij ons verkrijgbaar.
Varianten, uitrusting en design
In ons land zijn momenteel vijf varianten verkrijgbaar van de Surface Pro X: drie met de SQ1-chipset en twee met de nieuwere SQ2-processor.
Wij testten het op één na duurste model, met SQ2-chipset (gebaseerd op de Qualcomm Snapdragon 8cx Gen 2 5G, zonder de 5G-modem, maar wel een Qualcomm X24 LTE modem en met Adreno 690 GPU), 16 GB RAM en 256 GB SSD met nog 206 GB vrije ruimte bij de ingebruikname. Het duurste model heeft een 512 GB SSD en is voor de rest identiek.
Het belangrijkste verschil met de Surface Pro 7, op de Arm-architectuur na, is het verbeterde 3:2 ‘PixelSense’-aanraakscherm, met een diagonaal van 13- in plaats van 12,3-inch en dezelfde 267 ppi-pixeldichtheid dankzij een lichtjes verhoogde resolutie. De schermkwaliteit is een van de sterke punten van de Surface-reeks en ging er in het Arm-model nog lichtjes op vooruit.
Microsoft Surface Pro X (© Microsoft; licentie: Microsoft)
Het iets grotere scherm maakt geen verschil voor de omvang of het gewicht: de schermranden zijn wat smaller, zonder dat dit invloed heeft op de stevigheid van de uit één stuk zilverkleurig of zwart geanodiseerd aluminium vervaardigde tablet.
Integendeel, de X is zelfs iets smaller, dunner en lichter dan de 7. Zonder toetsenbordcover is de Surface Pro X maar 7,3 mm dun en daarmee de dunste Windows-tablet die we al in handen hebben gehad.
Klein nadeeltje is wel dat er geen 3,5 mm-audiopoort meer in de behuizing past: wil je een klassieke koptelefoon aansluiten dan kan dat alleen met een apart verkrijgbare USB-C dongle.
De Surface Pro X heeft trouwens twee USB-C poorten; voor de USB-A poort van de Surface 7 was er ook geen plaats meer in de dunnere behuizing.
Extra naast de microSD-sleuf tegenover het Intel-model is een SIM-sleuf voor de standaard aanwezige LTE-modem. Ook nieuw is de mogelijkheid om de SSD zelf te vervangen (er zit een SSD-klepje onder de kick-stand op de achterkant).
Toetsenbordcovers
Wens je de Surface ook als laptop te gebruiken dan koop je er best de officiële toetsenbordcover bij (al werkt elk Bluetooth-toetsenbord uiteraard met deze tablet). Die klikt magnetisch vast aan de onderkant van de tablet.
Behalve de alleen in zwart verkrijgbare Surface Pro X cover (€ 149,99) heeft Microsoft de in vier verschillende kleuren verkrijgbare ‘Surface Pro X Signature Keyboard met Slim Pen bundel’ in de aanbieding (€ 249,99).
Die voegt 4,89 mm toe aan de totale dikte van de ‘laptop’, maar heeft wel een gleuf aan de binnenkant waarin de je de kleine Bluetooth-pen opbergt, die dan tegelijk magnetisch wordt bijgeladen. Een witte led in de pen brandt tijdens het laden.
Het toetsenbord drukt behoorlijk in en wiebelt ook wanneer je er snel op tikt. Het is minder comfortabel dan een echt laptoptoetsenbord of een kwaliteitsvol draadloos toetsenbord, al is het wel bruikbaar.
De toetsen zijn voldoende groot en de navigatietoetsen apart bruikbaar zonder Fn-toets. Het (verlichte, met F1 toets regelbaar) toetsenbord staat wel enkele graden naar omhoog voor een ergonomische tikpositie; dit is ook de beste positie voor tienvingertypen. Het klikt immers niet alleen onderaan, maar ook tegen de onderste (iets meer dan 1 cm brede) schermrand magnetisch vast. Je kan het naar voor trekken en plat leggen en dan is het ook bruikbaar, maar staat het scherm iets verder van je af en wiebelt het nog meer.
Mini Surface-pen
Wanneer je de Surface Slim Pen voor het eerst uit de gleuf in het toetsenbord neemt, start automatisch de bijbehorende configuratieapp. De pen is zowel links- als rechtshandig bruikbaar.
Microsoft Surface Slim Pen in toetsenbordcover (© Microsoft; licentie: Microsoft)
De knop op de bovenzijde activeert bij het indrukken een extra functie. Standaard opent zo de Microsoft Whiteboard-app. Dubbel klikken start de Windows Ink-werkruimte etc. Dit is allemaal configureerbaar bij ‘Instellingen, Pen en Windows Ink’.
Jammer genoeg werkte de pen niet bij ons review-exemplaar: de knop bovenop functioneerde correct, Bluetooth meldde dat de pen verbonden was, correct werkte en toonde de batterijstand (100%), maar de schrijftip functioneerde niet: we konden niet schrijven, aanduiden, niets…
Dat de mini Surface-pen soms niet schrijft, is blijkbaar een bekend probleem, te oordelen naar het aantal meldingen op het internet.
Opnieuw koppelen (bovenste knop ingedrukt houden tot led knippert) verhielp ons probleem niet. Drivers verwijderen en opnieuw te installeren hielp evenmin.
Helpt dit allemaal niet dan dient de pen volgens de instructies op het internet vervangen te worden door een nieuw exemplaar. Bij aankoop test je de goede werking van de min Surface-pen dus best direct.
Prestaties
Met een gemeten stroomverbruik van iets meer dan 51 watt in de UL Futuremark 3DMark Professional Night Raid-benchmark is de ARM-variant van de Surface Pro niet energiezuiniger dan de vergelijkbare Intel-versie. De Surface Pro 7 verbruikt immers ongeveer hetzelfde in die benchmark en presteert bovendien nipt sneller in die DX12 grafische benchmark.
De ARM-versie zet wel een hogere PCMark-score neer dan de Intel-variant (bijna dubbel zo hoog). Vooral in de productiveitstesten (kantoorsoftware) is de ARM-versie sneller dan de Intel-variant.
Ook in de batterijtesten presteert de ARM-tablet beter dan de Intel-variant, met een score van 718 minuten tegenover 630 minuten voor de Surface Pro 7.
De vergelijking loopt wel gedeeltelijk mank omdat een groot deel van onze 64-bit benchmarks niet of onvolledig draaiden op de Surface Pro X.
| Microsoft Surface Pro 7 (i5-1935G4, 256 GB SSD, 8 GB) | Microsoft Surface Pro X (SQ2, 256 GB SSD, 16 GB) | |
| Accu-test | ||
| Futuremark PCMark 10 Office Battery benchmark (minuten) | 630 | 718 |
| Futuremark PCMark 10 Video Battery benchmark (minuten) | test kon niet worden uitgevoerd | test kon niet worden uitgevoerd |
| Benchmarks | ||
| Futuremark PCMark 10 Score | 2707 | 5384 |
| Futuremark PCMark 10 Quick System Drive Benchmark Score | 784 | 788 |
| Futuremark PCMark 10 Quick System Drive Benchmark Bandwith MB/s | 96,27 | 96,67 |
| Futuremark 3DMark Professional Night Raid Score (DX12) | 8025 | 7351 |
| Futuremark 3DMark Professional Sky Diver (DX11 mainstream) | test kon niet worden uitgevoerd | test kon niet worden uitgevoerd |
Inzake design, bouwkwaliteit en ergonomie is de Surface Pro X vergelijkbaar met de Surface Pro 7. Op een aantal vlakken (gewicht, omvang en schermkwaliteit) kan je zelfs van een verbetering spreken. Dat de 64-bit ondersteuning voorlopig nog zeer experimenteel is, bemoeilijkt een eerlijke vergelijking tussen het ARM- en het Intel-model van deze Microsoft-tablet. Persoonlijk zien momenteel we niet echt een gegronde reden om het ARM-model van de Surface boven de Intel-uitvoering te kiezen.
Vanaf € 920,-; getest model met toetsenbordcover en mini-pen: € 1.544,-
