Traditionele harde schijven met bewegende onderdelen zijn nog altijd heel populair en halen vandaag al capaciteiten tot 8TB voor 3,5-inch hdd’s en 2TB voor 2,5-inch hdd’s.
Het marktaandeel van “solid-state” (flash) opslag zonder bewegende onderdelen blijft echter gestaag groeien. De groeiende populariteit van Ultrabooks en steeds krachtigere tablets verklaart een deel van die groei. Maar ook steeds meer gebruikers willen hun bestaande pc of laptop upgraden met een ssd.
Belangrijkste voordelen van een ssd is de snellere opstarttijd, snellere prestaties en het lagere energieverbruik. Niets dan voordelen dus, zou je denken. Natuurlijk zijn er ook nadelen. Voor gelijke capaciteiten blijven ssd’s duurder dan hdd’s. Bovendien komen er nu pas 2,5-inch ssd’s met een capaciteit van 1TB op de markt, dus ook hun opslagruimte blijft beperkter dan de nu nog maximaal 2TB voor 2,5-inch hdd’s.
Sommigen lossen het capaciteitsprobleem overigens op door de startschijf van hun computer te vervangen door een kleinere ssd’s, waarop alleen het besturingssysteem en de programma’s staan. Een traditionele harde schijf dient dan voor de rest van de opslag. Op een desktop-computer is die strategie doenbaar, maar in een draagbare computer is er meestal maar voldoende ruimte voor één schijf en moet je dus kiezen tussen een snellere, maar in capaciteit beperkte en dure ssd, of een tragere, maar goedkope en grotere hdd.
Samsung 850 Pro (© ; licentie: )
Er werden ondertussen ook nieuwe “form factors” voor solid-state disks geïntroduceerd. Zeker de duurdere modellen ssd’s zijn vaak in verschillende hardware-uitvoeringen verkrijgbaar: niet alleen in de klassieke “harde schijf”-vorm met een sata-aansluiting, maar ook als plug-in staafjes of uitbreidingskaarten (satadimm, mo-297, msata, m.2 2280, sata express, pci express, pcie m.2) die je direct in een compatibel moederbord plugt. Voorlopig zijn dat nog nicheproducten voor gamers of multimediafanaten, maar je hoeft geen grote glazen bol te hebben om te voorspelen dat over enkele jaren plug-in “schijven” die je direct in het moederbord steekt de traditionele schijven met sata-aansluitingen zullen vervangen.
Samsung SSD 850 EVO & PRO
De Samsung SSD 850 EVO & PRO ssd’s die we in dit artikel bespreken hebben nog de “gewone” 2,5-inch sata 3 vorm en kun je probleemloos gebruiken in bestaande laptops en desktop-pc’s. Sata 3 laat een maximale bandbreedte toe van 6 Gbit/s. Dat komt in de praktijk neer op een overdrachtsnelheid van maximaal 550 MB/s.
Desktops hebben vaak nog 3,5-inch sleuven voor “harde” schijven. Wil je daarin een ssd kwijt, heb je dus een tussenzetstuk of 3,5-inch “bracket” nodig.
Bij laptops zijn niet de lengte en de breedte, maar de dikte van het schijfje van belang. Standaard is er bijvoorbeeld 9,5mm hoogte beschikbaar voor een harde schijf van 2,5 inch, maar sommige laptops hebben maar 7mm hoogte. Je moet dan een ssd kiezen met de juiste dikte, of, indien de ssd dunner is dan de uitsparing, een tussenzetstukje voorzien.
Dergelijke tussenzetstukjes worden meegeleverd bij de zogenaamde upgradekits, die naargelang de fabrikant verder nog een bracket, schroefjes, kabels en soms zelfs een usb-behuizing bevatten in combinatie met imaging-software waarmee je in één beweging de inhoud van jouw bestaande harde schijf naar de nieuwe ssd kopieert. Bij Samsung heet die software Data Migration, waarmee je je oude hdd in drie eenvoudige stappen overzet op je nieuwe ssd.
Samsung Data Migration (© ; licentie: )
Als jouw hdd groter is dan de ssd kun je de “custom cloning”-optie inschakelen en ongewenste bestanden uitsluiten van het klonen van je bestaande harde schijf, zodat ze toch nog volledig past op de nieuwe ssd. Samsung Data Migration is overigens een “oem”-versie van WinClon 5.0 back-upsoftware van het Zuid-Koreaanse bedrijf Clonix Ltd.
Daarnaast levert Samsung nog Magician-software mee, waarmee je je ssd kunt optimaliseren voor allerlei gebruikersscenario’s. Je kunt kiezen tussen maximale prestaties, maximale capaciteit of maximale levensduur. In het laatste voorbeeld offer je definitief een klein stukje op van de capaciteit van de ssd. Als er dan in de toekomst een geheugencel kapot gaat, gebruikt de ssd automatisch een ongebruikte geheugencel zonder dat je daar iets van merkt en blijft de schijf gewoon voortwerken. Met deze software kun je de ssd ook op een veilige manier wissen mocht je ze bijvoorbeeld aan iemand anders willen doorgeven of verkopen.
Samsung Magician software voor ssd’s (© ; licentie: )
Verschil tussen 850 PRO en EVO
De 850 PRO en EVO ssd’s lijken heel sterk op elkaar. Ze gebruiken hetzelfde type Samsung 3D MLC VNAND flashgeheugen. Ook hebben ze allebei een LPDDR2 buffergeheugen dat vooral de “random” lees- en schrijfprestaties nog verbetert via zogenaamde “TurboWrite”-technologie. De omvang van de buffer hangt af van de capaciteit van de schijf: 256 MB voor de 120 GB EVO, 512 MB voor de 128 GB PRO en 1024 MB voor de 1TB PRO. Beide ssd-series hebben grotendeels dezelfde technische kenmerken, waaronder sterke 256-bit aes-encryptie in hardware (“full disk encryption” of FDE).
Het verschil zit hem in de levensduur van de onderdelen. De PRO-uitvoering is bedoeld voor bedrijfsgebruik en heeft een hogere opgegeven levensduur. Uitgedrukt in “mean time between failures” is dit 2 miljoen uren voor de PRO serie en 1,5 miljoen uren voor de EVO serie. Uitgedrukt in “terabytes written” of “tbw” is het respectievelijk 150 TBW voor de 128 GB PRO en 1 TB EVO en 75 TBW voor de 120 GB EVO. In de praktijk krijg je op beide series overigens vijf jaar garantie, tegenover drie jaar voor de vorige generatie Samsung ssd’s.
Samsung 850 evo (© ; licentie: )
Om TBW in perspectief te plaatsen: een TBW van 75 komt overeen met elke dag 40 GB lezen en schrijven. Voor 150 TBW wordt dit dagelijks 80 GB, een hoeveelheid die alleen van belang is voor servers of heel specifieke computertoepassingen.
Nog een verschil tussen beide series is er op het vlak van het energieverbruik. Het stroombesparingsalgortime van de 850 EVO’s is volgens Samsung 30% efficiënter dan die van de vorige generatie 840 EVO’s. In de diepe slaap-stand (“DEVSLP”) verbruiken deze ssd’s trouwens een nauwelijks meetbare 2mW (4mW voor het 1TB model). De 850 PRO’s zijn echter nog een fractie energiezuiniger, met een gemiddeld stroomverbruik in werking van 3,3 W tegenover 3,7 W voor de EVO’s.
Werkelijke versus theoretische prestaties
De ssd-fabrikanten vermelden tegenwoordig in hun specificaties vrijwel allemaal de theoretische prestaties gemeten met benchmarkprogramma’s zoals ATTO of AS SSD Benchmark. Voor de sequentiële lees- en schrijfprestaties wordt de snelheid in MB/s vermeld, terwijl voor de random prestaties de snelheid in iops (“input/output operations per second”) wordt gegeven.
Als je de specificaties vergelijkt, merk je gauw dat vrijwel alle merken heel dicht bij elkaar presteren in deze benchmarks en zowat allemaal de theoretisch maximaal haalbare doorvoersnelheid van 550 MB/s voor lezen en 520 MB/s voor schrijven benaderen.
Ook voor deze Samsungs is zulks het geval. De 128 GB SSD 850 PRO heeft bijvoorbeeld een sequentiële leessnelheid van 550 MB/s, een schrijfsnelheid van 470 MB/s, een 4K (QD32) “random” leessnelheid van 100.000 iops en een dito schrijfsnelheid van 90.000 iops.
Voor de 120 GB SSD 850 EVO vermeldt Samsung een sequentiële snelheid van 540 MB/s voor lezen en 520 MB/s voor schrijven. De random leessnelheid bedraagt 98.000 iops voor de 1TB versie en 94.000 iops voor de 120 GB versie. De random schrijfsnelheid is respectievelijk 90.000 en 88.000 iops.
Samsung ssd 850 evo (© ; licentie: )
Dergelijke cijfers zeggen vrijwel niets over de snelheden die in je de praktijk haalt met deze ssd’s. Wij gebruiken daarom de Intel NAS Performance Toolkit (NASPT) benchmark, die de prestaties meet aan de hand van twaalf “echte” gebruikersscenario’s: HD-Video afspelen, 2x HD afspelen, 4x HD afspelen, HD-Video opname, HD afspelen en opname, aanmaken van inhoud, kantoorproductiviteit, bestanden kopiëren naar NAS, bestanden kopiëren van NAS, mappen kopiëren naar NAS, mappen kopiëren van NAS en fotoalbum.
Testresultaten
Bekijken we deze “echte” testen, dan zien we voor de 128 GB SSD 850 PRO prestaties die in de praktijk liggen tussen 105 MB/s (voor HD-video opname) tot 8,6 MB/s (voor de fotoalbumtest). De 1 TB SSD 850 EVO haalt vergelijkbare prestaties en is voor de HD-video opname-test met 111,7 MB/s zelfs nog iets sneller, maar voor de fotoalbumtest dan weer met 7 MB/s iets trager. De 120 GB SSD 850 EVO is ongeveer vijf procent trager dan zijn familiegenoten. De HD-video opname-prestaties komen uit op 94,4 MB/s en de fotoalbumprestaties op 7,6 MB/s.
Voor elke NASPT-applicatiebenchmark passen we een weging toe, waarbij we een iets groter belang hechten aan kantoorproductiviteit en kopieersnelheid dan aan multimediadiensten. Dat geeft ons een algemene benchmarksnelheid in MB/s. Voor de 128 GB Samsung SSD 850 PRO noteren we dan gemiddeld 39,4 MB/s. De 120 GB Samsung 850 EVO haalt gemiddeld 38,1 MB/s. De 1 TB versie van de EVO haalt 39,9 MB/s.
Beide series Samsung 850 ssd’s zijn daarmee overigens wel van de snelste ssd’s die we de afgelopen maanden hebben getest. Maar om een en ander in perspectief te plaatsen haalt de “traagste” ssd die we recent testten, een 240 GB Kingston SSDNow KC300, nog altijd een gewogen NASPT-resultaat van gemiddeld 35,5 MB/s, ofwel slechts 11% trager dan de 1 TB Samsung 850 EVO.
Prijzen
De Samsung 850 PRO ssd kost 110 euro voor de 128 GB versie, 170 euro voor de 256 GB uitvoering, 329 euro voor de 512 variant en 557 euro voor de 1 TB versie. De Samsung 850 EVO ssd kost 80 euro voor de 120 GB versie, 130 euro voor de 256 GB uitvoering, 229 euro voor de 512 GB variant en 389 euro voor de 1 TB versie.
De nieuwe 850 PRO en EVO ssd’s van Samsung zijn van de snelste en betrouwbaarste die je momenteel kunt kopen. Voor gewone gebruikers volstaat de goedkopere EVO-serie. De PRO-serie is eerder bedoeld voor bedrijven.
