Op zo’n calibratie-dvd zit dus een audiocalibratiehoofdstuk. Gecodeerd in Dolby Digital 5.1 en als je geluk hebt (en als je versterker dat aankan, natuurlijk) ook in DTS, vind je daar calibratietonen voor alle vijf de hoofdluidsprekers en voor de subwoofer.
Afregeling hoofdluidsprekers
Begin met de testtoon voor de luidspreker links voor en regel het meestervolume van je versterker totdat je decibelmeter 75 dB aanwijst terwijl je op je favoriete luister- of kijkpositie zit. Als je liever een wat sterker of duidelijker signaal hebt, mag je ook tot 85 dB gaan. Voor de rest van deze tekst gaan we ervan uit dat het 75 dB is, maar als je wat anders koos vervang je gewoon de hierna genoemde waarden.
Schakel nu over naar de luidspreker midden voor en meet het geluidsniveau. Dat hoort ook 75 dB te zijn. Is dat niet zo, regel dan het individuele volume van de centrumvoorluidspreker totdat de meting 75 dB aanwijst. Daarna is de rechter voorluidspreker aan de beurt. Ook hier bijregelen tot je aan 75 dB zit. Tenslotte doe je dat nog eens voor de beide achterluidsprekers. Nu is de subwoofer aan de beurt. Als je geen subwoofer hebt, kun je het volgende hoofdstukje gewoon overslaan. Heb je wel een subwoofer, dan moet je eerst nog de zoveel mogelijk bassen naar die subwoofer laten sturen.
Crossover
De subwoofer crosssover is het punt waarop de subwoofer alle basweergave overneemt. De meeste surroundversterkers hebben instellingen voor de vijfhoofdluidsprekers waarbij je kunt kiezen of die ‘small’ of ‘large’ zijn. Als je een subwoofer hebt, stel je die best allemaal op ‘small’ in. Nu moet je nagaan wat die ‘small’ precies betekent. Zoek in de handleiding of in de instellingen van de surroundversterker naar de afsnijfrequentie van de lage tonen. Bij nogal wat versterkers is dat 120 Hz voor de instelling ‘small’. Dat is echter te hoog voor de meeste subwoofers. Voor een subwoofer die tot 100 Hz gaat, kies je best een ‘small’-afsnijfrequentie tussen 90 en 100 Hz. Als je het niet lager kunt instellen dan 120 Hz terwijl je subwoofer zo hoog niet gaat, zul je moeten proberen wat het best werkt: hiermee leven of toch maar de instelling ‘large’ (eigenlijk bedoeld voor systemen zonder subwoofer) kiezen.
Afregeling subwoofer
De subwoofer is het moeilijkst af te regelen omdat die verschillende instellingen heeft en omdat je goeie testtonen ervoor moet hebben. Een calibratie-dvd heeft die normaal aan boord, maar de meeste surroundversterkers niet. Een surroundversterker zal doorgaans geen versterkte subwooferuitgang hebben: dat wil zeggen dat je een actieve subwoofer moet aansluiten, dat is er eentje met ingebouwde eigen versterker. Als je een passieve subwoofer hebt, moet je er zelf nog een extra versterker op aansluiten. In beide gevallen heb je twee subwoofervolumeregelingen: de subwooferversterker heeft immers een volumeregeling en je hebt ook nog eens de subwooferuitgangsniveauregeling in je surroundversterker.
De meest succesvolle aanpak hangt in feite af van hoe gevoelig de ingang van de subwoofer is. Als die erg gevoelig is, stel je best het subwooferniveau in je surroundversterker in op ongeveer 25% of 30% van het minimum. Voor een minder gevoelige subwoofer kies je 50% of 60%. Standaard staat dat bij de meeste versterkers op maximum ingesteld, maar dat is geen goed idee omdat je dan helemaal geen speelruimte meer hebt en er een gevaar bestaat voor oversturing.
Begin nu met de volumeknop op je subwoofer (of op de aparte versterker bij een passieve subwoofer) op ongeveer een kwart. Speel de testtoon af en controleer de geluidsdruk met je decibelmeter. Omdat je oor lage tonen minder goed hoort, zul je een drie of vier dB moeten bijtellen om een gelijkwaardig volume te krijgen. Dus als de andere luidsprekers op 75 dB staan, regel je de subwoofer af totdat de meter 78 of 79 dB aangeeft. Moet je de volumeknop van de subwoofer op meer dan 60% draaien en je zit nog niet in de buurt van dat volume, krik dan eerst de subwooferuitgang in je surroundversterker wat omhoog vooraleer je de subwoofer zelf nog verder open draait. Als het goed is, zou de volumeregelaar van je subwoofer op zeker niet meer dan 75% mogen staan als het gewenste volume bereikt is. Een positie tussen 10% (dan heb je wel een héél krachtige versterker in je subwoofer zitten!) en 75% is ok.
Afstanden
In een perfecte opstelling zouden de vijf luidsprekers in een cirkel rondom je opgesteld staan, dus op gelijke afstanden. Helaas is dat zelden of nooit mogelijk. In veel gevallen staan de achterluidsprekers veel dichterbij de luisterplaats (vaak net erachter) dan de voorluidsprekers. Omdat het geluid met de snelheid van het licht aankomt bij de luidsprekers (het is immers een elektrisch signaal), zul je het geluid van de achterluidsprekers net iets eerder horen dan dat van de voorluidsprekers. Dat kan, vooral bij surroundmuziek, erg storend werken. Daarom moeten we in de surroundversterker ook nog de afstanden van de vijf luidsprekers ingeven. In een ideale situatie kun je gewoon de afstand in meter opgeven van elke luidspreker tot uw luisterplaats, maar soms vraagt de versterker dat je een tijdsvertraging in milliseconden opgeeft. In dat geval hou je best een vertraging van 1 ms per 30 cm (of per voet) aan, dus voor een afstand van 3 meter geef je dan een vertraging van 10 ms op. De meeste moderne surroundversterkes laten je de afstand in meters met stappen van een halve meter of minder instellen.
Spelen maar!
Nu is de calibratie voltooid. Gooi maar eens een dvd-film met goeie bas- en andere effecten in de speler. De ‘pod race’ in Star Wars I: The Phantom Menace is een goed voorbeeld. Of de dieptebommen in de duikbootoorlogsfilms U571 en Das Boot. Of de tankscènes in Saving Private Ryan, of… Voorbeelden te over. De bassen zouden indrukwekkend moeten klinken, zonder overdadig aan te voelen. Als je het té vindt, kun je natuurlijk het volume van de subwoofer een ietsje verlagen tot het overeenkomt met je smaak.
Beste lezer, het woord "afregelen" staat wel degelijk in Van Dale en bij het lemma staat de volgende tekst: "heel precies afstellen, scherp instellen." Het woord lijkt ons dan ook juist gekozen voor de titel van dit artikel.
Beste schrijver van dit artikel…
Wat bedoel je in vredesnaam met “afregelen”? Behoorlijk irritant wanneer in een Nederlandse tekst ineens niet-bestaande woorden voorkomen. Ik neem aan dat dit “afstemmen” dient te betekenen. Check volgende keer even VanDale s.v.p..
Kijk maar eens op de site van conrad.nl , Er is reeds een DBmeter van 24,95€ , het is wel geen digitale( een analoge) maar voor deze functie is dit zeker geen nadeel. Succes
http://www.tandy.be/
Te Merksem bij Antwerpen en zoek op:
DIGITALE GELUIDSDRUKMETER
Steven en Johan het is inderdaad de bedoeling om een vlakke freq. curve te verkrijgen en daarom moet de woofer ~3db harder omdat het menselijke oor een afzwakking heeft van ~3db ( zoals reeds uitgelegd ) => vb: menselijk oor -3db en subwoofer +3db => -3+3= 0db => vlakke curve, je moet maar eens kijken naar de freq. curves van de betere en duurdere luidsprekers, de bassen zullen allemaal iets hoger liggen dan de rest van het spectrum.
Zo\’decibelmeter kan je kopen bij Conrad voor ongeveer 30 euro bestellen en voor ongeveer 38 euro thuisbezorgd.
Goed artikel. Alleen ben ik het eens met Steven Hoornaert. Een subwoofer behoort net zoals elke andere speaker in een surroundsound opstelling dezelfde geluidsdruk weer te geven. Dit is alleen te meten met een Radio Shack SPL-meter en niet op gehoor alleen af te stellen. Het is in een surroundsound opstelling juist de bedoeling de werkelijkheid zo dicht mogelijk te benaderen.
Verder een goed artikel waarin de basisprincipes goed uitgelegd worden. Zeer handzaam voor de beginnende homecinema enthousiast.
Hans,
Er bestaan geen meters die maar tot 10 dB gaan. Dat zou totaal zinloos zij, omdat zowat alle geluiden harder klinken dan dat.
wat nu als mijn meters niet verder gaan als 10db
Benny, je zult echt verder moeten zoeken want ze zijn er wel degelijk. De Radio Shack of Tandy decibelmeters die in het artikel vermeld worden kun je hier jammer genoeg niet meer krjigen en Radio Shack verkoopt ze helaas niet via het internet buiten Amerika. Als je iemand kent in de States, kan die het natuurlijk voor je kopen en opsturen. Mogelijk voeren winkels die surroundinstallaties verkopen tegenwoordig ook de benodigde decibelmeters voor de afregeling.
Steven, de lage tonen moeten 3 of 4 dB luider afgesteld worden omdat het menselijk gehoor veel minder gevoelig is voor die lage tonen. Als je ze op dezelfde geluidsdruk van 75 dB zou afregelen als alle andere luidsprekers, zou het voor je oren toch nog zachter klinken. Vandaar dat je ze een ietsje meer moet geven. Het is inderdaad de bedoeling een zo vlak mogelijke frequentieweergave te krijgen maar dat kan alleen als je ook compenseert voor de niet bepaald rechtlijnige frequentiecurve van het menselijk gehoor.
Leuk artikel ware het niet dat er nonsens in staan. Waarom moeten de lage tonen 3 of 4db luider afgesteld worden en niet zoals de rest op 75db? Is het niet de bedoeling een zo gelijk mogelijke geluidsdruk te verkrijgen in functie van de frequentie, een vlakke curve tussen ongeveer 20Hz en 20kHz? Een zo goed mogelijke benadering van de werkelijkheid, dat is de bedoeling, anders kunnen we ons afvragen waarom de CD/DVD niet met iets luidere bassen opgenomen is in de studio? Stel je even voor, je bent zelf de uitvoerder van een muziekstuk en na de opname beluister je het resultaat en zegt : “Zo heb ik dit niet gespeeld.”.
Waar koop je zo’n decibelmeter? Ik heb in allerlei elektronicawinkels nagevraagd, maar ofwel hebben ze er geen ofwel kosten ze veel meer dan die 50 tot 70 euro die jullie opgeven.
Schitterend artikel! Direct gesaved om zeker te bekijken als ik me een surroundinstallatie koop.
Reacties zijn gesloten.