Technologie voor de roadwarrior

In maart 2003 vond voor Intel een uitermate belangrijke productlancering plaats. Een nieuwe generatie mobiele processors zag toen het levenslicht. Bekend onder de codenaam Banias, maar nu officieel Pentium M (van Mobile) gedoopt, moet deze nieuwe notebookchip de ‘roadwarrior’ heel wat voordelen opleveren.

De notebookmarkt lijkt zich op te splitsen. Enerzijds zijn er de krachtige, maar minder mobiele desktopvervangers en anderzijds zijn er de vederlichte (sub)notebooks met al hun beperkingen inzake opslag en processorkracht. Producten die het beste van beide werelden leveren, zijn erg dun gezaaid. En dan zwijgen we nog over de autonomie die in het allerbeste geval drie tot vier uur bedraagt. Vanuit deze wetenschap ging Intel aan de slag en het resultaat is Centrino. De vlag Centrino dekt een hele lading en omvat de Pentium M processor, de Intel 855 chipset en de Intel Pro Wireless (draadloos LAN). Alledrie deze componenten zijn zo op elkaar afgestemd dat ze zo min mogelijk energie verbruiken. Maar Intel zet tegelijkertijd heel wat fabrikanten een hak, want om het Centrino-label op een notebook te mogen plakken, moet die notebook uitgerust zijn met alledrie deze componenten. Overigens is met Centrino Wifi nog steeds niet geïntegreerd op de chip zelf, wat nochtans min of meer werd aangekondigd op IDF in 2002.

Kloksnelheid
Bij de lancering is Centrino beschikbaar in verschillende kloksnelheden gaande van 1,3 GHz tot 1,6 GHz voor de standaard-versie, 1,1 GHz voor de low voltage en 900 MHz voor de ultra low voltage variant. Dat alles klinkt in vergelijking met de huidige generatie Pentium 4-M processors weinig indrukwekkend, maar toch beweert Intel dat dit platform goed genoeg zal presteren. Voor de 1,6 GHz Pentium-M oppert Intels zelfs prestaties vergelijkbaar met een Pentium 4 2,4 GHz desktopchip! Voor rivaal AMD telt kloksnelheid al lang niet meer mee als bepalende factor voor snelheid. Het hanteert in de plaats een Performance Rating gebaseerd op een verzameling benchmarks. Zover is het bij Intel nog niet, maar met Centrino lijkt de chipbakker de megahertzen niet al te hoog in het vaandel te voeren. Nochtans haalt de Pentium M bij eenzelfde kloksnelheid een hogere IPC (instructions per cycle) dan zijn voorgangers, wat een en ander moet compenseren. Hoe dan ook, voor mobiele gebruikers komt, volgens Intel, processorkracht pas op een tweede of derde plaats op het verlanglijstje. Centrino brengt in de eerste plaats ‘voldoende’ snelheid gekoppeld aan een prima autonomie.

Autonomie
Het streefdoel van Centrino is een autonomie te halen van acht uur. De eerste generatie haalt dergelijke waardes echter niet en houdt het op een (nog altijd mooie) vijf uur. Een energiezuinige processor alleen is echter niet genoeg om dat streefdoel te halen. De verschillende Centrino-componenten werken nauw samen om optimaal om te gaan met energie. Zeker geen onbekende is Enhanced Speedstep dat in aangepaste vorm zijn opwachting maakt in Centrino. SpeedStep stelt autonoom de processorkloksnelheid in al naargelang de behoeften van de gebruiker en de applicaties. Het doet dit stapsgewijs waarbij Centrino als extra voordeel heeft dat iedere tussenstap voortaan een lager stroomverbruik met zich meebrengt. De overgang tussen kloksnelheden wordt bovendien sneller dan voorheen uitgevoerd. Ook de level 2 cache is onder handen genomen. Deze verdubbelt met Centrino niet alleen tot een indrukwekkende 1 MB, de cache is ook nog eens opgedeeld in vier kwadranten die individueel benaderd kunnen worden. De stukken van het cachegeheugen die niet gebruikt worden, verbruiken dus ook geen stroom.
De speciaal voor Centrino ontwikkelde Intel 855 chipset ondersteunt een front side bus van 400 MHz, kan tot 2 GB aan DDR PC2100 aanspreken en beschikt over USB 2.0. De front side bus werd daarbij geoptimaliseerd voor energiezuinigheid. Centrino behoudt overigens de compatibiliteit met SSE2/SIMD geoptimaliseerde software. De GM-variant van de 855 chipset zal verder beschikken over een geïntegreerde grafische kaart van Intel terwijl de 855PM gebruik kan maken van andere 3D chipsets komende van bijvoorbeeld ATI of nVidia. Ook goed om weten is dat de 855 chipset de Stable Image Technology van Intel ondersteunt, wat het klaarstomen van notebooks voor een uniforme softwareomgeving moet vergemakkelijken.
Ondanks al deze verbeteringen moet ook Intel erkennen dat het TFT-scherm de grootste slokop blijft inzake energieverbruik. Gelukkig staat ook op dat vlak de technologie niet stil met onder andere LTPS (low temperature poly-silicon).

WLAN
Meer en meer notebooks worden standaard uitgerust met WLAN-functionaliteit en verwacht wordt dat het aandeel in 2004 zal oplopen tot meer dan 90 procent. Met de standaard toevoeging van WLAN in Centrino geeft Intel duidelijk aan dat draadloos de toekomst heeft. Er zullen dan ook veel initiatieven worden opgestart om het aantal draadloze hot spots in de komende jaren gevoelig op te drijven. Nu is dat onder andere al het geval in de luchthaven van Zaventem (Megabeam), maar ook thuis in de woonkamer moet WLAN algemeen ingang vinden. Routers met ingebouwde WLAN voor consumenten zijn in ieder geval erg betaalbaar geworden zodat ook daar een doorbraak verwacht mag worden. Voorlopig ondersteunt Centrino enkel 802.11b – met een bandbreedte van 11 Mbit/s – maar nog deze zomer zal een hybride oplossing overweg kunnen met de 802.11a standaard welke 54 Mbit/s aankan. Uiteindelijk is het de bedoeling dat processor en besturingssysteem samen in de weer zijn om uit te maken welk communicatiekanaal u best gebruikt. Dat betekent dat er automatisch geschakeld wordt tussen Wifi hot spots of, als er geen hot spot beschikbaar is, een beroep gedaan wordt op het GPRS-netwerk.

Compudata Innovation Centrino notebook
Wij ontvingen van leverancier DLI een Compudata Innovation op basis van Centrino technologie. De Innovation is een slank ogende notebook die zeker gezien mag worden met een sober design en blauw en grijze kleuren. Geen uiterlijk opsmuk dus en de behuizing voelt voldoende stevig aan. De afmetingen van de behuizing zijn met 33 bij 27 centimeter echter niet bepaald royaal klein te noemen. Toch vinden we de Innovation verrassend draagbaar. Zeker als je rekening houdt met het feit dat deze notebook is uitgerust met een 15-inch tft-scherm valt het gewicht van 2,6 kilogram goed mee. Een prijskaartje van 1759 euro is natuurlijk niet niks maar je krijgt er gelukkig heel wat mogelijkheden voor terug. Onder de motorkap vinden we een Pentium-M terug draaiende aan 1,3 GHz en bijgestaan door 256 MB DDR266 geheugen. Opslagcapaciteit is er meer dan voldoende met een 40 GB harde schijf. Deze notebook scoort ook erg goed inzake connectiviteit: er zijn drie usb 2.0-poorten, Firewire, een parallelle poort, een infraroodoog en één PC-Card slot. Enkel een seriële poort ontbreekt. Vanzelfsprekend zijn ook een modem en netwerkkaart van de partij net als een combi drive (cd-rw/dvd-rom). Het grafische gedeelte komt op rekening van ATI met een relatief snelle Radeon 9000 chipset. Op 3D Mark 2001 SE haalt deze een score van 7209 punten en dat is een prima resultaat voor een notebookchip. Voor een notebook is een goed scherm van levensbelang. Gelukkig stelt de Innovation ook daar niet teleur met een lekker ruim 15-inch tft-scherm dat met een resolutie van 1400 bij 1050 beeldpunten een erg ruime desktop tevoorschijn tovert. Helderheid en beeldkwaliteit zijn niet uitzonderlijk te noemen maar overtreffen gemakkelijk de tft-schermen van goedkopere notebooks.

Benchmarks
Onze applicatietesten met Sysmark 2002 tonen aan dat de Pentium-M processor niet echt een uitblinker is: met een score van 153 voor Internet Content Creation en 117 voor Office Productivity situeert deze notebook zich op het prestatieniveau van een desktoppc met AMD Athlon XP 1700+ processor. De lage kloksnelheid van 1,3 GHz speelt de Pentium-M duidelijk parten. De ware kracht van Centrino blijkt pas als we de snelheidsprestaties gaan testen bij mobiel gebruik; dus wanneer de notebook werkt op batterijen en niet op netstroom. Hiervoor gebruiken we MobileMark 2002 en daarin blinkt de Compudata Innovation wel uit met scores die tot de besten behoren die we al tegenkwamen. De autonomie bedraagt 204 minuten, ofwel bijna 3,5 uur en dat is een uitstekend resultaat. Weet dat we voor het testen van de autonomie alle energiebesparende functies uitschakelen zodat er in de praktijk nog wat langer met deze notebook te werken valt.

Testresultaten:

BAPCo Sysmark 2002: 134

Internet Content Creation: 153
Office Productivity: 117

BAPCo MobileMark 2002:

Performance rating: 142
Average response time: 1,39 seconden
Battery life rating: 204 minuten

Madonion PC Mark 2002:

Processor: 4283
Geheugen: 4279
Harde schijf: 408

FutureMark 3D Mark 2001 SE

1024×768 / 32 bit: 7209