De geschiedenis van een oorlog wordt altijd geschreven door de overwinnaars, nooit door de verliezende partij, noch door de slachtoffers.Op 16 januari 1999 vonden OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, http://www.osce.org)-waarnemers in het Kosovaarse Racak zo’n 45 lichamen van weerloze burgers. De leider van de OVSE-verificatiemissie, de Amerikaanse ambassadeur William Walker — in woeliger tijden ambassadeur in Nicaragua en El Salvador, waar hij nooit iets te melden had – maakte onmiddellijk bekend dat de Servische politie de slachtpartij had aangericht. De schokkende beelden van weerloze gedode burgers en van de commentaren van Walker gingen de wereld rond. De Verenigde Staten spraken onmiddellijk stoere taal en de publieke opinie ging mee overstag: een dergelijk vergrijp kon niet ongestraft blijven. Ten oorlog dus, zo luidde de boodschap. De VS stuurde onmiddellijk een vliegdekschip naar de Adriatische zee, de NATO trok vliegtuigen samen voor een mogelijke aanval en verhoogde de staat van alarm.
Fins
Om kritische geluiden van vooral Franse journalisten te smoren, werd een Fins forensisch team opgetrommeld om in alle onafhankelijkheid de slachtoffers te onderzoeken. De gedeeltelijke resultaten van het onderzoek werden op 17 maart bekend gemaakt. Bij deze persconferentie en weerslag ervan in de pers werd alles in het werk gesteld om de bewerkingen van Walker te bevestigen. Een week later startte de NAVO een offensief.Journalisten, verbonden aan het Nederlandse VPRO-radioprogramma Argos (http://www.vpro.nl), slaagden er onlangs in de hand te leggen op het verslag van het Finse onderzoeksteam en legde de resultaten voor aan een hele rij prominente onderzoekers. Tot op de dag van vandaag werden deze onderzoeksgegevens angstvallig geheim gehouden. Duitse experten bevestigden de echtheid van de documenten. De verschillende forensische experten die het verslag konden inzien, verklaarden dat kan worden vastgesteld dat geen van de slachtoffers van dichtbij werd doodgeschoten en dat evenmin kon worden vastgesteld of de slachtoffers allemaal op hetzelfde moment waren vermoord. Wel staat vast dat ze in een tijdspanne van twee dagen zijn gedood. De Finse onderzoekers voerden merkwaardig genoeg geen onderzoek naar mogelijke kruitsporen, die konden achtergebleven zijn op de handen van de slachtoffers. Dit was nochtans een van de sleutels in het hele verhaal. De dagen voor de ‘massamoord’ werd er immers in de omgeving van Racak heftig gevochten tussen het Kosovaarse Onafhankelijkheidsleger en Servische politie. Franse journalisten maakten uit verhalen van ooggetuigen op dat de zogenaamde moordpartij nooit had plaatsgevonden, maar dat de slachtoffers gesneuvelde strijders waren, die achteraf op een hoopje waren gegooid. De slcahtoffers droegen zonder uitzondering burgerkleren. De Finse patologen konden echter niet opmaken of die kleren hen achteraf waren aangetrokken en of zij voordien een uniform droegen. De Finnen vonden geen munitie of wapens op de lijken. Zij konden niet uitmaken dat de slachtoffers allemaal ongewapende burgers waren, maar ook het tegendeel niet aantonen.
Geheim
De VPRO-programmamakers tillen er vooral zwaar aan dat het rapport van het Finse team tot vandaag geheim werd gehouden. Dit wekte op zijn minst de indruk dat er iets te verbergen viel, met name de waarheid: de Finnen hebben aan de hand van hun onderzoek geen enkel bewijs kunnen leveren van een slachtpartij in Racak, laat staan van een slachtpartij, uitgevoerd door Serviërs. De hypothese dat de ‘massamoord’ een goed voorbereid scenario was om de publieke opinie in de NATO-lidstaten rijp te maken voor de oorlog, won hierdoor aan kracht.Over de aantallen slachtoffers blijven de cijfers tot op de dag van vandaag uiteenlopen. De Finse onderzoekers houden het op 40 slachtoffers. De OVSE sprak van 45 slachtoffers. Het Kosovaarse Bevrijdingsleger gaf wat later een lijst vrij met 40 namen. Ook het Joegoslavië-tribunaal gaf intussen een lijst vrij met 40 namen. Merkwaardig genoeg komen slechts 22 namen van slachtoffers op deze lijst overeen met de Kosovaarse lijst. En de vijf slachtoffers die de OVSE meer heeft geteld, blijven ook nog altijd zoek. En het wordt nog vreemder: op 19 januari ’99 wist de New York Times al te melden dat er volgens een goed geïnformeerde bron duidelijk sprake was van opgezet spel. De dag voor de spectaculaire ontdekking van het massagraf bleek de Amerikaanse Staatssecretaris tijdens een geheime vergadering in Washington de massamoord in bedekte termen al aan te kondigen en stelde zij voor de druk op Servië op te voeren.
Massamoord
Veel hoop dat de echte waarheid over deze massamoord, die de trekker was voor de NAVO-oorlogsverklaring aan Servië, ooit wordt achterhaald, is er niet. De publicatie van alle onderzoeksrapporten rond de ‘massamoord’ lijkt daartoe een eerste belangrijke stap. Het Joegoslavië-tribunaal schreef de slachtpartij in op de lijst van de onderzoeken misdrijven. Het lijkt echter weinig waarschijnlijk dat zij ooit de waarheid zullen achterhalen. Insiders menen te weten dat de Amerikanen aan het tribunaal duidelijk te verstaan hebben gegeven dat er geen enkel onderzoek mag worden gevoerd dat de Amerikaanse belangen en die van de NATO in een verdacht daglicht kan stellen. Ook na deze oorlog blijft het dus de overwinnaar die de geschiedenis schrijft.
